حکمت اسلامی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
جایگاه تکوینی پیامبر و حضرت علی در دو قوس نزول و صعود از منظر حکمت متعالیه
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)بحث از جایگاه پیامبر و حضرت علی در نظام تکوین، یکی از مباحث مهم هستی‌شناسی فلسفی و عرفانی است. روایات بسیاری نور محمدی را مخلوق نخستین معرفی نموده و احادیثی، از وحدت نور نبوی و علوی سخن گفته‌اند. این پژوهش درصدد آن است که ...
-
ارزیابی معرفت تجربی در فهم آموزه «خلق از عدم»
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)امروزه گروهی از دانشمندان با استناد بر تبیین‌های علمی از نحوه شکل‌گیری جهان و اکتفا بر علل طبیعی، موجب گسترش خداناباوری شده‌اند. از طرفی بر اساس همین شواهد علمی، برخی الهی‌دانان نیزبه هدف تأیید آموزه خلق از عدم، تبیینی با ...
-
موجود مطلق بدون حیثیت تقییدیه، موضوع مشترک کلام و فلسفه
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)موضوع الهیات فلسفه بی‌تردید وجود یا موجود مطلق است؛ اما درباره موضوع علم کلام دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. متقدمان از متکلمان، موضوع کلام را موجود بماهو موجود دانسته و برای تمایز آن از موضوع علم الهی قید حیثیتِ مطابقت ...
-
بررسی کیفیت ادراک کلیات از منظر صدرالمتألهین
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)فیلسوفان اسلامی براساس مبانی مقبول خود به چگونگی ادراک کلیات عقلی و نحوه دستیابی به آنها پرداختهاند. صدرالمتألهین نیز براساس مبانی قویم حکمت متعالیه و با کاربست آنها به تحلیل و تبیین ادراک کلیات عقلی و نحوه دستیابی به آنها ...
-
بررسی تطبیقی نظریه اختیار از منظر میرزای نائینی و علامه طباطبایی
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)تبیین صحیح نظریه شیعه در مسئله جبر و اختیار همواره مورد نزاع دانشمندان شیعی قرار گرفته است. عدهای تبیین صحیح این نظریه را متوقف بر انکار قاعده ضرورت علّی- معلولی و اثبات مقدمهای فعلی دانسته‌اند و از آن به طلب یا سلطه نفس ...
-
تحلیل وجودشناختی حقیقت قرب از منظر حکمت متعالیه و عرفان اسلامی در اندیشه آیت‌الله جوادی آملی
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)از منظر آموزه‌های قرآنی و معارف اسلامی، همه هستی رو به‌سوی خداوند متعال داشته و همه اشیاء صیرورت‌الی‌اللّه دارند. در این صیرورت که از آن به تقرب‌الی‌اللّه یاد می‌شود، هر موجودی به تناسب ظرفیت وجودی خود به خداوند تقرّب جسته ...
-
شیخ اشراق و خلق عالمی با عنوان مثال منفصل
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)شیخ شهاب‌الدّین سهروردی، فیلسوف قرن ششم، فلسفه پیش از خود را نقد کرد و اندیشه نو در انداخت. او حکمت اشراقی را پدید آورد که هم به لحاظ مبانی و هم به لحاظ نتایج با فلسفه سینوی تفاوت دارد. وی افزون به ایندست از نوآوری‌های ...
-
تحصیل توجه؛ موانع و زمینه‌ها
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)موفقیت در هرگونه تلاش علمی برای هر جویای حقیقتی، مرهون داشتن توجه درست به حقیقت است. یک متفکر باید ابتدا دنبال اموری بگردد که او را در دستیابی به این توجه صحیح کمک می‌کنند و در مقابل، از اموری که مانع توجه صحیح می‌شوند ...
-
رئالیسم انتقادی در بوته بسط و نقد حکمت صدرایی
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)رئالیسم انتقادی رویکردی جدید در فلسفه علم و فلسفه علوم اجتماعی است که بهدست «بَسکار» بنیانگذاری شد. این رویکرد در فلسفه علم در تقابل با رئالیسم تجربی پوزیتویستها و ایدئالیسم استعلایی کانت شکل گرفت که براساس آن برخلاف دیدگاه ...
-
درآمدی بر علم سیاست وجودی
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)هدف این مقاله آن است که علم سیاست مبتنی بر حکمت متعالیه را تحت عنوان علم سیاست وجودی معرفی کند. برای این منظور مدعای مقاله حاضر این است که علم سیاست وجودی با تغذیه از حکمت متعالیه، گونه جدیدی از علم سیاست را عرضه می‌کند ...
-
کاوشی در منشأ تصوری اولیات
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-04-21)بی‌تردید همه معارف برهانی بر اولیات استوارند. ازاین‌رو فهم مطابقت اولیات با واقع، نقش اساسی در اثبات امکان دستیابی به یقین در معارف حصولی دارد. از آنجا که دستیابی به منشأ تصوری اولیات و تعیین نوع مفاهیم به‌کاررفته در اولیات، ...
-
بررسی تطبیقی ملاک نیازمندی معلول به علت در فلسفه اسلامی و کتاب و سنت
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)نیازمندی معلول به علت روشن و بدیهی است. ولی اینکه در واقعیت و عالم ثبوت خارجی، چرا معلول به علت نیاز دارد و «ملاک و مناط نیاز معلول به علت» چیست، مسأله‌ای است که هم در فضای فلسفه اسلامی به آن پرداخته شده و هم رد پای آن را ...
-
بررسی انتقادی لوازم اندیشه پلورالیزم دینی در جمهوری اسلامی ایران، از منظر علامه مصباح یزدی
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)«پلورالیزم» دینی و به‌تبع آن لیبرالیزم دینی و مطالبه مدارا و تسامح با صاحبان افکار گوناگون از مهم‌ترین مسائلی است که پس از انقلاب اسلامی توسط جریان روشنفکری ایران مطرح شد و کم‌کم می‌رفت تا مطالبه عمومی همگان گردد. علامه ...
-
گذر از اعماق غارهای نیوزیلند در پی معنا
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)اندیشمندان درباره اینکه «آیا زندگی انسان معنادار است؟ اگر خیر، آیا راهی برای معنادار ساختن آن می‌توان یافت و اگر جواب مثبت است، ملاک معناداری آن کدام است؟» اختلاف نظر دارند. عدهای زندگی انسان را پوچ دانسته و برخی از ایشان، ...
-
تحلیل و ارزیابی وجوب صفات فعل الهی در حکمت متعالیه
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)مشهور آن است که وجوب صفات الهی، یعنی مفاد قاعده فلسفی واجب الوجود واجب من جمیع الجهات اختصاص به صفات ذات الهی دارد و شامل صفات فعل او نمی‌شود. ولی صدرالمتألهین که وجوب صفات فعل را با برخی اصول ودستاوردهای حکمت متعالیه ...
-
چگونگی شناخت حصولی حقیقت وجود ازطریق تحلیل ارتباط میان حقیقت وجود و مفهوم وجود با تأکید بر اندیشه صدرالمتألهین
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)هدف این تحقیق آن است که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی فراگیر جنبه‌های گوناگون معرفت‌شناختی مفهوم وجود در دیدگاه صدرالمتألهین، امکان شناخت حصولی حقیقت وجود را واکاوی نماید و به این پرسش‌ها پاسخ دهد که آیا اساساً حقیقت ...
-
نظریه «نظام حق» چارچوب نظری برای الهیات عملی
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)امتدادبخشیِ الهیات در ساحت عمل نیازمند یک چارچوب نظری است. پرسش محوریِ تحقیق حاضر این است که براساس آموزه‌های قرآنی، چگونه می‌توان یک چارچوب نظری برای الهیات عملی تدوین نمود؟ برای پاسخ تلاش می‌کنیم با بهره‌مندی از ظرفیتِ ...
-
تحلیل نظریه خودآیینی کانت بر مبنای مضامین ولایت‌پذیری در قرآن و صحیفه سجادیه
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)در باب انگیزه فعل اخلاقی انسان، سه حالت متصور است. اینکه رفتار اخلاقی برآمده از کشش و حکمی از درون خود فرد باشد یا عامل بیرونی، به نام خودآئینی و دگرآئینی موسوم شده است؛ لکن حالت سومی به نام ولایت‌پذیری الهی مطرح است که ...
-
نظریه تفصیل در تغایر و اتحاد جوهر و عرض
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)در نسبت میان جوهر و عرض، چهار دیدگاهِ مطرح وجود دارد؛ 1. اتحاد وجودی – تغایر ذهنی 2. اتحاد وجودی – تغایر تحلیلی 3. تغایر وجودی 4. تغایر وجودی غیرتباینی. ما ضمن پذیرش سه دیدگاه از دیدگاه‌های چهارگانه، به خلق نظریه ای تفصیلی ...
-
تحلیل و ارزیابی اثبات الهیات سلبی بر پایه آموزه تشبیه
(مجمع عالی حکمت اسلامی, 2025-02-19)الهیات سلبی در ساحت وجودشناختی صفات الهی از گذشته دور در میان الهی‌دانان ادیان ابراهیمی مطرح بوده، در موجه‌سازی‌اش به ادله مختلف عقلی و نقلی تمسک شده است که از جمله مهم‌ترین آنها، آموزه «تشبیه» است که بر پایه آن، «الهیات ...
