قرآن، تمام ممکنات را مخلوق و آیات حضرت حق می داند و رابطه میان خدای سبحان و دیگر موجودات را، خلقت عنوان می کند. در این میان فیلسوفان رابطه مذکور را با واژه صدور پیگیری کرده و حق تعالی را مصدر و ممکنات را صادر از او می ...

وقتی سخن از تأثیر گزاره‌های برخاسته از تجربه بر فلسفه می‌آید، ذهن به یک صورت خاص آن منصرف می‌شود؛ اینکه گزاره تجربی در مقدمات استدلال الهیاتی به‌کار برود. اما باید توجه داشت که از نظر عقلی، فروض متعددی برای تأثیر تجربه و ...

علم خداوند متعال به خود، منشأ نظریات کلان فلسفی و عرفانی در دو مکتب عرفانی و فلسفی ابن ‌‌‌‌‌‌‌عربی و ملاصدرا شده است؛ ملاصدرا و ابن‌ ‌‌‌‌‌‌عربی با ره‌یافت‌‌‌‌‌‌‌های نسبتاً مشابه به تبیین علم الهی به خویش پرداخته‌‌‌‌‌‌‌اند. ...

مشروعیت حکومت به معنای حقانیت اعمال فرمانروایی از جانب حکومت و لزوم تبعیت از جانب مردم است. در تبیین این معنا لازم است معیار و یا معیارهای حقانیت حکومت مشخص شود. یکی از دیدگاه‌های مطرح در تعیین معیار مشروعیت، «عقل» است. ...

علامه حسن‌زاده آملی از بزرگان سلوک عارفانه بر پایه سنت معرفت نفس، هم به‌عنوان فیلسوف نفس، نفس‌شناسی علمی و عقلی را پی‌‌‌‌‌‌‌‌ گرفتند و هم به‌عنوان عارف نفس، نفس‌شناسی شهودی و حضوری را تجربه کردند و در این راستا روش گذر از ...

اعتبار و درستی‌‌‌‌ ‌برهان وجودی، که از ابداعات "آنسلم" است، فراز و فرودهایی در فلسفه غرب داشته و دارد. این برهان و روش آن در میان فیلسوفان اسلامی چندان مرسوم نبوده است، با این حال روش برهان وجودی را می‌‌‌‌‌توان براساس شواهد ...

تکامل برزخی نفس با دو اشکال اساسی "قاعده تقابل در موجود بسیط" و "قاعده حدوث" مواجه است. مخالفین تکامل برزخی معتقدند که نفس ـ که موجودی مجرد و بسیط است ـ نمی‌تواند پس از افتراق از بدن، تکامل و تغییری داشته باشد؛ زیرا لازم ...

فلسفه مشاء بر پایه‌‌‌ اصل علّیت استوار گردیده‌‌‌ و تفسیر مشائی از علیت فاعلی در رابطه هستی‌‌‌شناختی میان کلیه مبادی عالی و موجودات سافل، به‌ویژه رابطه میان باری‌ تعالی و نظام آفرینش و نفس انسانی و قوای آن تأثیرگذار است. ...

ساده‌ترین ادراک انسان، ادراک حسی است.  انسان شیء خارج از خودش را به وسیلۀ حواس پنج‌گانه تحت تسلط خویش درآورده و به آن علم پیدا می‌کند اما اینکه این علم چه فرآیندی را طی می‌کند و چگونه حاصل می‌شود، امری است که دیدگاه‌های ...

نظام هستی‌شناسی حکمت متعالیه و تأکید منابع دینی بر تسبیح تمام موجودات، صدرالمتألهین را بر آن داشت که نظریه تساوق وجود و علم را ارائه دهد. اما ضرورت تجرد عالم موجب تبلور این سؤال در ذهن شد که موجودات مادی چگونه می‌توانند ...

هستی‌شناسی عرفان نظری و ارکان مهم آن، همچون اعیان ثابته که علم قبل الایجاد الهی و حضرت علمی نیز نامیده می شود، می‌تواند در حلّ مسائل بنیادینی چون جبر و اختیار کارآیی داشته و تصویر عمیقی از حقیقت اختیار انسان به ارمغان آورد. ...