جاویدان خرد
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
تمایز امکان و احتمال از منظر ابن‌سینا
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)ابن‌سینا در کتاب شفا میان مفهوم احتمال و امکان تمایز گذاشته و با بیان سه رویکرد این دو مفهوم را از یکدیگر متمایز کرده گرچه بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد وی به صورت مستقل به مسئله احتمال نپرداخته است. این پژوهش به دنبال ...
-
منطق‌نگاری فارسی در دارالسلطنة عثمانی: شرح شمسیّه اثر شیخ علی بسطامی (د. 875 ق)
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)بسیاری از کتاب‌های تمدّن اسلامی هنوز ناشناخته مانده‌اند. یکی از آنها شرح فارسی بر رسالة شمسیّه اثر شیخ علی بسطامی (875-803 ق) است. شمسیّه درسنامة منطقی است که کاتبی، منطق‌دان برجسته، نگاشته و ادبیّات گسترده‌ای حول آن شکل ...
-
سه معنای قضایای خارجیه
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)ابن‌سینا در آثار متعدد خود به کاربردهای مختلف «هر ج ب است» اشاره کرده و معانی مختلفی برای آن برشمرده است و پیروان او این کاربردها را «قضیة حقیقیه» و «قضیة خارجیه» نامیده‌اند. مثال‌های ابن‌سینا برای «قضیة خارجیه» برخی صرفا ...
-
چرا در نظام منطق سینوی از ادات عطف صحبت نشده است؟
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)در نظام منطق سینوی انواع قضایا منحصر به قضیّۀ حملیه، قضیّۀ شرطیۀ متّصله و قضیّۀ شرطیۀ منفصله بوده،و در آن از قضایای عطفی صحبت نشده است.بر این اساس، این پرسش مهمّ مطرح می‌شود که چرا منطقدانان سینوی به ادات عطف نپرداخته‌اند؟ ...
-
پارادوکس بوسعید، راه‌حلّ بوعلی
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)میان شیخ ابوسعید ابوالخیر (357-440 ﻫ. ق.)، عارف نامدار، و شیخ ابوعلی ابن‌سینا (359-416 ﻫ. ق.) منطق‌دان و فیلسوف پرآوازه، نامه‌نگاری معروفی رخ داده است که در آن بوسعید دربارۀ معرفت‌بخشی قیاسْ دشوارۀ دور را درمی‌افکند، و ...
-
مبانی گفتگویی منطق نزد افضل الدین کاشانی
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)افضل الدین کاشانی هر چند به عنوان فیلسوفی با آرای بدیع و اصیل شناخته می شود اما آثار او در حوزه منطق چندان مورد توجه منطقدانان بعد از وی و نیز پژوهشگران معاصر قرار نگرفته است. با این حال این آثار از نکته سنجی و ژرف اندیشی ...
-
روش‌های مختلف صورت‌بندی سور شرطی
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)در مقاله حاضر روش‌های مختلف صورت‌بندی سور شرطی در منطق سینوی بررسی شده است. بهره‌گیری از نمادهای معمول سور در منطق جدید، بررسی سور شرطی به عنوان جهت و استفاده از منطق مرتبه دوم سه شیوه‌ای که در این مقاله معرفی شده است. ...
-
نقد و بررسی تلقی منطق دانان مسلمان از مفاد سلب کلی منفصله عنادی
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)یکی از مباحث مورد اختلاف در منطق سنتی تعیین دقیق مفاد سلب انفصال در قضایای شرطی مسور است. برداشت های متفاوت از مفاد شرطی منفصله مسور بویژه سالبه موجب شده است منطقدانان در بحث تلازم شرطیات و نیز استدلال های مرکب از شرطی ...
-
فهرست مقالات جاویدان خرد، شماره 44، پاییز و زمستان 1402
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)
-
نقش دادگی در اندیشه‌ی هایدگر متقدم
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)هایدگر در اولین درسگفتار خود پس از جنگ جهانی اول به طرح پرسشی می‌پردازد که نقطه‌ای تعیین‌کننده در فلسفه را مشخص میکند: «آیا چیزی داده می‌شود؟» بدین ترتیب هایدگر مسأله‌ی دادگی را چنان طرح میکند که با سرنوشت پدیدارشناسی ...
-
فهرست مقالات دوفصلنامه جاویدان خرد، شماره 43، بهار و تابستان 1402
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)
-
شرایط صدق موجبه معدولة‌المحمول نزد فخر‌رازی و قطب‌رازی
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)فخرالدین رازی در مورد شرط صدق موجبه معدولة‌المحمول این را مطرح میکند که وجود موضوع لازم نیست و بدین ترتیب "قاعده فرعیه" – ثبوت شئ لشئ فرع لثبوت المثبت له- دچار چالش می‌شود. قطب الدین رازی با توسل به تفاوت در شرایط صدق موجبه ...
-
اصل موضوعی یا استنتاج طبیعی: نگاهی به نظام استنتاج قیاسی ارسطو
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2024-02-20)در نیمه نخست قرن بیستم لوکاسیاویچ در چهارچوب قواعد منطق کلاسیک نظام منطقی نظریه قیاس‌های حملی ارسطویی را نظامی اصل موضوعی معرفی کرده و تبیین دقیقی از این نظام ارائه داد. نظامی که در آن ضرب‌های Barbara وDatisi به همراه اصل ...
-
تحلیلی نوین از موقف صراط بر اساس تلقی عرفانی از حکمت متعالیه
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)تاریخ حکمت گواه آن است که شناخت حیات پس از مرگ و گفت‌وگو پیرامون آن همواره از معماهای محبوب اندیشمندان بوده‌است. در میان ایشان، صدرالمتالهین یکی از موفق‌ترین متفکران مسلمانی است که توانست از بسیاری از مواقف پس از مرگ تحلیل ...
-
استدلال برآمده از کژنمایی و استدلال برآمده از توهّم
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)استدلال برآمده از کژنمایی و استدلال برآمده از توهّم بی‌واسطه‌گی تجربۀ ادراک بصری را رد می‌کنند. اگرچه استدلال نخست شامل دو مقدّمۀ مناقشه‌برانگیز است (اصل پدیداری و فرض نوع مشترک)، استدلال دوم تنها شامل فرض نوع مشترک است. ...
-
نسبت «خود» با «دیگری» در اندیشۀ دکارت و پاسکال
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)دکارت می‌کوشد با به‌کارگیری راهکار شک و به‌یاری روش تحلیل، نخست هستی خود را اثبات کند و سپس چیستی «خود» را در مقام جوهر اندیشنده معلوم سازد. او پس از روشن‌کردن تکلیف «خود» در دو تأمل نخست است که از ره‌گذر تصورات واضح و ...
-
گادامر در برابر معرفت‌شناسی دکارتی
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)دکارت مبانی اصلی اندیشه مدرن را پایه-گذاری کرد. گادامر در مقام منتقد اندیشه مدرن، طبیعتا به فلسفه دکارت رویکرد انتقادی دارد. بسیاری از مضامین فلسفه گادامر بدون التفات به این نکته قابل فهم نیست. معرفت‌شناسی دکارت منشاء ...
-
عیسایِ توماس
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)انجیل توماس یکی از مهم‌ترین متون کشف‌شده در کتابخانه نجع حمادی مصر است که در حدود هفتاد سال پیش به‌دست آمد و به لطف این یافته ارزشمند، اکنون متن کامل آن در اختیار ماست. به نظر بسیاری از پژوهشگران حوزه مسیحیت نخستین، این ...
-
خیر اَعلی در روایات انس بن مالک
(مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایرانIranian Institute of Philosophy, 2023-08-23)در تاریخ اندیشۀ اخلاقی مسلمانان، عصر صحابه دورانی هنوز ناشناخته و نکاویده است. اندیشه‌های رایج در این دوره در قالب روایت بازمانده‌اند؛ روایاتی که نگرش‌ها در مقام ارزیابی اعتبارشان مختلف است. با تحلیل محتوای روایات منتسب ...
