سلسله‌ی ساسانیان از جمله ادوار تاریخی ایران است که توجه به آیین زرتشتی و حساسیت به مسائل و رُخ‌دادهای مذهبی در رأس امور شاهان آن قرار داشته است. مذهب زرتشتی تأثیر خاصی بر هنر و معماری دوره‌ی ساسانی گذاشت؛ لذا شناخت هرچه ...

محوطه‌ی باستانی «تل گپ کناره»، در 5 کیلومتری جنوب‌غرب تخت‌جمشید، 3 کیلومتری شمال‌شرق مرودشت در حوضه‌ی رود کُر واقع شده است. این محوطه طی کاوش واندنبرگ، به دوره‌ی اسلامی و شغا، و بررسی علیزاده به دوران شغا / تیموران، آهن ...

آتشکده‌ی آذرفرنبغ که براساس متون تاریخی به روحانیان زرتشتی تعلق دارد، در کنار نیایشگاه‌های آذرگشنسپ و آذربرزین‌مهر، به‌عنوان یکی از سه آتشکده‌ی بزرگ دوره‌ی ساسانی به‌شمار می‌رود. شرق‌شناسان و باستان‌شناسانی که تاکنون در ...

ایام حکومت سلجوقیان، یکی از دوره‌های درخشان عرصه‌ی معماری و هنر ایران به‌شمار می‌آید. سلجوقیان، اقدامات عمرانی قابل‌توجهی انجام دادند و از خود حجم وسیعی از ابینه را برجای نهادند که جزو شاهکارهای معماری ایرانی محسوب می‌گردند. ...

شهر ناتل، یکی از شهرهای مشهور سده‌های اولیه‌ی اسلامی شمال رشته‌کوه البرز بوده که ویرانه‌های آن در میان جنگل‌های دهستان ناتل‌کنار (شهرستان نور) و در مجاورت روستایی با همین‌نام شناسایی شده است. با اتکاء به منابع تاریخی، این ...

ایران اشکانی، دارای ساختاری ملوک‌الطوایفی بود و خاندان‌های حکومت‌گر کوچک و بزرگ به ایفای نقش می‌پرداختند. الیمایی‌ها پس از بسط قدرت سلوکیان در ایران، در نواحی شمالی خوزستان و ناحیه‌ی کوهستانی زاگرس جنوبی، حکومتی محلی تشکیل ...

پژوهش‌های میدانی زیادی وجود آثار دالمایی را در مناطق گسترده‌ای از شمال‌غرب ایران، زاگرس‌مرکزی و شمال بین‌النهرین نشان می‌دهد؛ در این میان، منطقه‌ی همدان با وجود این‌که همواره بخشی از این گستره به‌شمار می رود، به‌عنوان یک ...

باوجود مطالعات و کاوش‌های اخیر صورت‌گرفته در تعدادی از محوطه‌های پیش‌ازتاریخ در استان کردستان، این منطقه در مقایسه با همسایه‌های شمالی و جنوبی خود، از نظر این مطالعات ناشناخته‌تر باقی‌مانده است. از جمله دوره‌های کم‌تر ...

همزمان با اواخر هزاره چهارم ق.م. و با ورود به دوران شهرنشینی قدیم، تفاوت‌های منطقه‌ای بیشتر نمایان شده و برای اولین‌بار سنت‌های فرهنگی ایران و بین‌النهرین که هردو نشانه‌هایی از وجود دوره‌ی پیش در آن‌ها دیده می‌شود، به‌صورت ...

در هزاره‌ی سوم ق.م. با پدیده پیشرفته شهر و شهرنشینی در شرق باستان مواجه می‌گردیم. شهرها با بخش‌های اصلی فضاهای دیوانی، آیینی و صنعتی/ تجاری، به‌عنوان یکی از شاخصه‌های معماری این مرحله در حوزه‌های فرهنگی مختلف ایران نیز ...

تپه نمشیر، در شهرستان بانه، در شمال‌غربی استان کردستان و در غرب ایران واقع شده است. گمانه‌زنی در این تپه به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم و نیز لایه‌نگاری آن، توسط اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کردستان، ...

یکی از مهمترین فرهنگ‌های عصر مس‌سنگی ایران به‌موازات دشت شوشان و فلات مرکزی، فرهنگ باکون در فارس است. در بین دشت‌های فارس، استقرار در دو دشت مرودشت و ممسنی از هزاره‌های دور تاکنون استمرار دارد. به‌منظور مطالعه‌ی چگونگی ...