متأسفانه در ارتباط با اعتقادات مذهبی اقوام ایرانی، قبل از دروه ساسانی، اطلاعات اندک و ابهامات بسیاری وجود دارد. در این وضعیت هر نوع داده ای م یتواند بسیار راهگشا باشد. معبد مرکزی نوشیجان و نمونه های مشابه دوره اشکانی در ...

در نزدیکی قلعه ی مشهور زیویه در استان کردستان، گورستانی به نام چنگبار واقع شده است. این گورستان که بنا بر شواهد و قراین موجود همزمان و مرتبط با قلعه ی زیویه است، از جمله وسیع ترین گورستان های کاوش شده ی عصر آهن در غرب ایران ...

برمبنای اطلاعات حاصل از کاوش های باستان شناسی 1950 م. به بعد، در شمال غرب ایران نشانه هایی از یک جابه‌جایی جمعیتی از منطقه ی ماوراء قفقاز به سوی مرزهای جنوبی دیده می شود. که ظاهر یکی از دلایل اصلی این مهاجرت تغییرات زیست ...

تپه ی کلنان متعلق به دوره ی مس و سنگ میانه است و در شرق استان کردستان واقع شده است. داده های به دست آمده از گاهنگاری مقایسه ای و مطلقِ این تپه نشان دهندۀ استقرار در آن از 4050 تا 3650 ق.م است. به دلیل نبود لایه نگاری محوطه ...

همدان پیشینه ای کهن دارد که مدیون موقعیت طبیعی آن است؛ نخست دشت وسیعی که شهر در آن شکل گرفته، دوم کوه الوند که بر دامنه ی آن آرمیده است. این وضعیت جغرافیایی همدان را از دیرباز به یک مرکز زیستگاهی همیشگی مبدل کرده است. همدان ...

معماری اسامی ایران تداوم طبیعی معماری دوره ساسانی است و شناخت و مطالعه این معماری می تواند راه گشای ما در شناخت معماری دوره اسامی و جنب ههای مختلف آن باشد. متأسفانه علی رغم این مهم معماری این دوره به طور شایسته و جامع ...

شهرستان سمیرم با مساحتی حدود 5224 کیلومتر مربع در جنوب استان اصفهان در دامنه های ارتفاعات زاگرس قرار گرفته که به تبع آن از منابع آبی سرشار و پوشش گیاهی مناسبی برخوردار بوده و جایگاه مناسبی برای استقرار انسان از آغاز تا ...

فراوانی کانسارهای مس در حوزه فرهنگی جنوب شرق ایران به خصوص استان کرمان را می توان به عنوان یکی از دلایل شک لگیری و گسترش صنعت فلزکاری در این حوزه در نظر گرفت که باعث خلق آثار منحصر به فردی از آلیاژ مفرغ گردید. اشیای مفرغی، ...

قلعه میرغام هاشمی در استان ایام و در روستای فرهاد آباد از توابع شهرستان دره شهر قرار دارد. بنای قلعه، بر طبق کتیبه موجود در قسمت ورودی آن، مربوط به دوره ی قاجاریه است. این کتیبه تنها مدرکی است که از بنا با نام قلعه یاد می ...

سنگ نگاره های نویافته ارگِس در ناحیه کوهستانی به فاصله 200 متری جنوب شرقی روستای ارگِس سفلی از توابع بخش زند، شهرستان ملایر در استان همدان قرار دارد. این اثر در سال 1390 با بررسی پیمایشی بخش زند شهرستان ملایر توسط محسن ...

سیمره یکی از مهم‌ترین شهر‌های جنوب غرب ایران در صدر اسلام است که در قرن چهارم هجری بر اثر زلزله مهیبی ویران و از آن پس برای همیشه از منابع مکتوب رخت بر بسته است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیای و استراتژیکی ویژه‌اش، همواره ...

در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار در چند شهر ایران مساجدی ساخته شد که به «مسجد سلطانی» معروف شدند. یکی از این مساجد در شهر بروجرد قرار دارد که در عصر قاجار، جایگزین مسجد جامع گشته و تبدیل به مهمترین بنای شهر شد. این مسجد ارتباط ...

طی فروردین ماه سال 1389، بررسی باستان‌شناسی دشت مهران با هدف بازبینی بررسی‌های پیشین و به‌منظور شناسایی و ثبت محوطه‌های پیش از تاریخی مشهود انجام شد. پرسش و هدف اصلی از انجام بررسی، شناسایی و ارایه پراکندگی مکانی محوطه‌های ...

حمام‌های عمومی در طول دوران اسلامی از جمله عناصر مهم در شکل‌دهی و گسترش محلات و نمادی از آبادانی شهرها و روستاها و بسته به توان اقتصادی و پایگاه اجتماعی بانیان و نیز موقعیت آن‌ها از وسعت و نفاست متفاوتی برخوردار بوده‌اند. ...

بلوچستان جنوبی با نام باستانی مکران، از لحاظ محیط طبیعی و جغرافیایی سرزمین بسیار متنوعی است. موقعیت ویژه‌ی جغرافیایی آن به عنوان دروازه و گذرگاه طبیعی شبه قاره هند از دیرباز نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرده بود. این ناحیه ...

سرزمینی که امروزه کشور عراق نامیده می‌شود زمانی توسط پادشاهان ساسانی دل ایرانشهر خوانده می‌شد. موقعیت و ویژگی‌های جغرافیایی دل ایرانشهر باعث شده بود که پادشاهان ساسانی به‌ویژه پس از خسرو انوشیروان این سرزمین را محل اقامت ...

تا پیش از سال 1387 تنها یک محوطه مربوط به دوره‌ی نوسنگی در بخش‌های ‌غربی استان چهارمحال و بختیاری شناسایی شده بود، بنابراین آگاهی ما از چگونگی یکجانشینی و توسعه‌ی معیشت کوچ‌نشینی در این منطقه بسیار اندک بود[1].  طی سالهای ...

علی‌رغم پژوهش‌های گسترده‌ای‌که در بخش‌های مختلف نیمه شرقی زاگرس مرکزی انجام گرفته، شواهدی اندک و پراکنده‌ای از دوره نوسنگی و پیش از آن در این بخش به‌دست آمده است. این‌درحالی‌است که استقرارهای این دوره‌ها - نوسنگی، آغازنوسنگی ...

در این مقاله تعداد 16 قطعه سفال کلینکی شاخص دوره‌ی اشکانی در نیمه غربی مرزهای کنونی ایران با استفاده از سه روش: PIXE، XRF و XRD مورد مطالعه قرار  گرفته است. این سفال‌های کلینکی از هشت محوطه اشکانی در منطقه‌همدان که یکی از ...

یکی از حوزه‌های جالب‌توجه کاربرد دانش باستان‌شناسی در بازسازی فرهنگ‌های بشری، پرداختن به چگونگی اندیشه‌ها، سنن و اعتقادات جوامع گوناگون است که در این بین بناهای مذهبی از مهم‌ترین منابع اطلاعاتی محسوب می‌شوند. در این تحقیق ...