بررسی شرایط سیاسی- اجتماعی بروجرد در دوره ی قاجار، با اتکا به تحلیل کتیبه های مسجد سلطانی

Abstract

در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار در چند شهر ایران مساجدی ساخته شد که به «مسجد سلطانی» معروف شدند. یکی از این مساجد در شهر بروجرد قرار دارد که در عصر قاجار، جایگزین مسجد جامع گشته و تبدیل به مهمترین بنای شهر شد. این مسجد ارتباط تنگاتنگی با بازار دارد بطوریکه سه ورودی آن به بازار متصل می شوند. از مهمترین ویژگی های این مسجد تعداد زیاد کتیبه های ایجاد شده بر سنگ، گچ، کاشی و چوب است که در بررسی انجام شده توسط نگارنده، 19 نمونه شناسایی، مطالعه و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعات نشان داد که هفت مورد از این کتیبه ها اطلاعات جامعی از بروجرد و من جمله کشمکش های مسلمانان و اقلیت های ساکن در این شهر را منعکس می کنند. همچنین دو مورد از کتیبه ها در ارتباط با کاربری دیگر بنا بعنوان مدرسه ی علمیه، و نیز چهار مورد تاریخ صحیح ساخت بنا را در سال 1209ه.ق را مشخص می سازند. بقیه کتیبه ها در ارتباط با موضوعات مختلفی از قبیل تعمیر بنا در سال های93-1291 ه.ق، مدح و ستایش ائمه اطهار و اهمیت جایگاه مسجد در رستگاری مومنین تحریر گشته اند.