بررسی تاثیر جریان های فرهنگی حاکم بر شکل گیری نقوش سفال های صدر اسلام سیمره،نمونه موردی: سفال های بدون لعاب

Abstract

سیمره یکی از مهم‌ترین شهر‌های جنوب غرب ایران در صدر اسلام است که در قرن چهارم هجری بر اثر زلزله مهیبی ویران و از آن پس برای همیشه از منابع مکتوب رخت بر بسته است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیای و استراتژیکی ویژه‌اش، همواره در سرنوشت روابط ایران و بین‌النهرین در ادوار مختلف تاریخی سهیم بوده است. بررسی و تحلیل چگونگی این تأثیر و تأثرات بر اساس داده‌های باستان-شناسی از جمله سفال مشخص می‌گردد و لزوم پژوهشی مستقل در این زمینه را طلب می‌نماید. به همین جهت نقوش سفال‌های بدون لعاب شهر اسلامی سیمره با هدف مشخص‌کردن روابط فرهنگی این شهر با شهرهای اسلامی معاصر مورد مطالعه قرار گرفته است. برای دستیابی به هدف یادشده، نه تنها به منشأشناسی و مطالعه خاستگاه فرهنگی هر کدام از نقش‌ها به صورت جداگانه پرداخته شده، بلکه طول عمر هر نقش از زمان تولد تا دوره مورد مطالعه، بررسی و از این طریق سمت و سوی فرهنگ‌های در حال تعامل مشخص گردیده است. علاوه بر این در مطالعه‌ی جداگانه‌ای ارتباط میان کاربرد سفال و نقوش نیز مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. مطالعه‌ی انجام شده بر روی سفال‌های صدر اسلام سیمره نشان‌دهنده ارتباط فرهنگی طولانی این منطقه با سایر مناطق هم‌جوار است که ریشه در ادوار پیش از تاریخ دارد. مهم‌ترین جریان‌های مؤثر در این زمینه به ترتیب عبارتند از: هزاره‌ی چهارم (دوران گسترش تجارت ایران با بین‌النهرین در دوران اروک و ایجاد محوطه‌های اروکی در شوش و کوهستان زاگرس مرکزی)، هزاره سوم (دوره تجارت ایلام و بین‌النهرین) و دوران اسلامی، که در این دوره سیمره با سامرا و شوش روابط فرهنگی گسترده‌ای را رقم می‌زند که از آن می‌توان به عنوان دوران شکل‌گیری هویت اسلامی در سیمره یاد کرد.