نسخۀ خطی تحفۀ سلطانیه را حسن بن گل‌محمد تألیف و ملاقدیم استنساخ کرده و به پادشاه تیموری هند، گویا شهاب‌الدین شاه‌جهان (10۳۷ـ10۶۹) اهدا کرده است. این نسخه که به شمارۀ 86864 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی ایران نگهداری ...

دیوان غزلیات و قصاید عطار یکی از متداول‌ترین دیوان‌های شعر پارسی است که از همان قرن هفتم، همواره مورد علاقه و شوقِ دوستدارانِ شعر عرفانی فارسی بوده است. این دیوان چاپ‌های متعددی دارد که دو چاپ مشهور آن به دست دو تن از ...

مکاتیب فارسی غزالی به ‌نام فضائل‌ الأنام من رسائل حجت‌الاسلام،مجموعه‌ایاز نامه‌های ابوحامد محمد غزالیویکی از متون مهم نیمۀ دوم قرن پنجم هجری قمری است که پس از گذشت سال‌ها نیازمند بازنگری است. این مجموعه یک ‌بار ...

شمس‌الدین محمد شهرزوری اثری دارد که در نسخه‌شناسی‌ها با نام‌های الرموز والامثال اللاهوتیة فی الانوار المجرد الملکوتیه، الرمز والامثال و الرموز والامثال اللاهوتیة ...

لطایف نفیسیه کتابی در مناقب اویس­بن­عامر مرادی، ملقب به اویس قرنی، اثر احمد بن­ محمود اویسی، از جمله متون صوفیانه در قرن دوازدهم هجری قمری است که به نثری بینابین نگارش یافته و علاوه بر شرح حال، مدح و مناقب اویس قرنی، به ...

میرزا محمّد حسین بن میرزا محمّد شریفی شیرازی متخلّص به عالی از شاعران قرن سیزده، دورۀ قاجار و از خاندان­های معتبر شیراز است. دیوان اشعار بر­جای مانده از وی در بردارندۀ 2101 بیت، در قالب قصیده، قطعه، غزل و رباعی است. قالب ...

در حوزة جغرافیای کنونی افغانستان، بر تصحیح متون خطی توجه چندانی انجام نشده است؛ به همین سبب بیشتر نسخه‏های خطی یا از بین رفته و یا اینکه هنوز دست‏نخورده باقی مانده است. یکی از آن نسخه‏های خطی، متعلق به سدۀ سیزده هجری با ...

یکی از منظومه‌های ناشناختۀ طبی قرن هشتم، نسخۀ طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شمارۀ 757 در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار نگهداری می‌شود و در 6896 بیت با خط نستعلیق کتابت شده است. این اثر در 433 صفحه ...

نسخه‌های خطی، میراث فرهنگی ملت‌ها و نشان‌دهندۀ تلاش مردم یک کشور در گردآوری و حفظ دستاوردهای فکری علمی و تاریخی آن سرزمین هستند. این پژوهش به معرفی نسخۀ خطی اصول الفصول فی‌حصول الوصول، اثر رضاقلی ...

مقالۀ حاضر به بررسی و معرفی دست‌نوشته‌های (نسخ خطی) محفوظ در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران اختصاص دارد. در این نوشته، پس از بیان مقدمات (شامل مروری بر تذکره و تذکره‌نویسی و جایگاه آن در زبان فارسی، بیان ...

رضا قلی خان هدایت از نامداران جامع‌الاطراف عصر قاجار است که بیش از سی اثر از او به یادگار مانده است و در سه حوزه ادبیات، تاریخ و عرفان صاحب تألیفات ارزشمندی است. او در کنار پژوهش و سرایش، از رجال درباری نیز بود و در تربیت ...

مطالعه و بررسی دقیق نسخه‌های خطی جنبه‌های مختلف اجتماعی‌سیاسی و گرایش‌های فکری عقیدتی و فراز و فرد و تحولات فرهنگی‌ادبی هریک از دوره‌های تاریخی را نمایان خواهد ساخت. با توجه به همجواری و میراث مشترک فرهنگی بین ایران و ...

زبان فارسی و فرهنگ ایران همواره مشتاقانی در جهان داشته است و کشورهای دیگر از جمله شبه‌قارۀ هند از این زبان و فرهنگ تأثیر پذیرفته‌اند. نسخۀ خطی شرح محبت‌نامه که شرح و تفسیر یوسف و زلیخای جامی است، توسط محمد بن غلام ...

در تصحیح متون، پی بردن به لغزش‌ها و فهم اغلاط راه‌یافته به متن از اهمیت خاصی برخوردار است. در این باره، یکی از مواردی که در تصحیح متون گذشته باید با دقت زیاد بدان نگریسته شود، مسئلۀ تصحیف و تحریف است. بر این اساس، گاهی ...

مولانا فضولی بغدادی از شعرای عصر صفوی و زیسته در عراق عرب است که آثار خود را به سه زبان عربی، ترکی و فارسی خلق کرده است. محققان، شعر او را از این جهت که پلی بین سبک عراقی و سبک هندی است، شایان توجه دانسته‌اند. مولانا فضولی ...

میرزا عبدالرسول زنوزی خویی، متخلص به فنا، از نام‌آوران عصر دنبلی‌هاست. آمیختگی ‌نام دنبلی‌ها با تاریخ خوی که در دورۀ احمدخان دنبلی و پسرش حسینقلی خان برجسته است، حکایت‌ سال‌های طلایی علم و ادب و معرفت در تاریخ ادبیات ...

دورة تیموری از اعصار مهم ادب فارسی است. در این دوره سلطان حسین بایقرا و وزیر هنردوست و ادب‌پرورش، امیر علیشیر نوایی، شهر هرات را به مأمنی برای خیل عظیم شعرا، ادبا و هنرمندان بدل می­کنند. در نتیجه شعر و ادب، نگارگری و ...

تصحیح آثار فاخر ادبی و شناختن و شناساندن متون و صاحبان آثار به جامعه و به‌ویژه پژوهشگران، منتقدان و علاقه‌مندان به میراث ماندگار زبان و ادبیات فارسی، کاری ارزشمند و بسیار برجسته است. هدف از این پژوهش، آشنایی با میرزا ...

باتوجه‏به تعداد فراوان محقّقان در حوزۀ زبان و ادبیّات فارسی تحقیقات بیشماری در زمینه‏های گوناگون انجام می‏شود. در بیشتر این تحقیقات داوری و پیشینۀ آن‏ها نیز مرور می‏شود؛ اما باز هم شمار پژوهش‏های تکراری کم نیست. این پژوهش ...

دست‌نویس‌های بازمانده از سده‌های گذشته مشتمل بر فواید گوناگون ادبی و تاریخی فراوان و برطرف کنندۀ ابهامات بسیاری از متون نظم و نثر فارسی است. از آن رو که تعداد زیادی از نسخه­های خطی هنوز در معرض تصحیح و تحقیق قرار نگرفته، ...