بررسی مکاتیب فارسی غزالی و اهمیت آن

Abstract

مکاتیب فارسی غزالی به ‌نام <em>فضائل‌ الأنام من رسائل حجت‌الاسلام</em>،مجموعه‌ایاز نامه‌های ابوحامد محمد غزالیویکی از متون مهم نیمۀ دوم قرن پنجم هجری قمری است که پس از گذشت سال‌ها نیازمند بازنگری است. این مجموعه یک ‌بار به‌ نام <em>فضائل ‌الامام</em> (یا الانام) در هندوستان چاپ شد و در ایران نیز دو تصحیح از این اثر انتشار یافته است. نخستین بار مؤید ثابتی در فروردین 1333ش و پس از او عباس اقبال آشتیانی در خرداد همان سال مکاتیب را چاپ کرد. اگرچه هر دو محقق از وجود چند نسخه از این اثر آگاه بودند، هریک بر اساس نسخه‌ای یگانه که در دسترس داشته‌اند کار تصحیح و انتشار را به انجام ‌رسانده‌اند. تاریخ از سلجوقیان به‌عنوان مهم‌ترین دولت ترک یاد می‌کند و روزگار آنان را یکی از درخشان‌ترین دوره‌های کشور ایران به‌ شمار می‌آورد؛ بنابراین بازخوانی و تحلیل نامه‌های غزالی می‌تواند سیمای زمانه او و اوضاع اجتماعی و زندگی مردم را برای ما آشکار سازد، اما پیش از آن باید متنی منقّح در دست داشت. در این مقاله، ضمن ارج نهادن به زحمات ارزشمند محققان پیشرو، دربارۀ تصحیح عباس اقبال آشتیانی و کاستی‌های آن و ارزش و جایگاه نامه‌های غزالی، به روش توصیفی و تحلیلی بحث شده است.