بررسی نسخۀ خطی طوفان ‏المصیبه

Abstract

در حوزة جغرافیای کنونی افغانستان، بر تصحیح متون خطی توجه چندانی انجام نشده است؛ به همین سبب بیشتر نسخه‏های خطی یا از بین رفته و یا اینکه هنوز دست‏نخورده باقی مانده است. یکی از آن نسخه‏های خطی، متعلق به سدۀ سیزده هجری با عنوان «طوفان ‏المصیبه» اثر سیّد رضابخش موسوی، مشهور به ناطق نیلی (متولد 1228 ق.) است. شاعر این اثر را در سال 1276 قمری نوشته است؛ اما نسخۀ دست‏نویس شاعر براثر حوادث روزگار از بین رفته است و فعلاً موجود نیست. شخصی که هویّتش روشن نیست، نسخۀ موجود و فعلی این اثر را در سال 1287 ق. کتابت کرده است. این اثر یک مقتل فارسی است که ازنظر ساختار با پیروی از کتاب طوفان ‏البکاء جوهری سروده شده است. در این مقاله می‏کوشیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که نسخة موجود چه ویژگی‏هایی ساختاری دارد و کدام تحولات سیاسی و اجتماعی در بازنویسی نسخه، باعث دگرگونی و حذف و اضافات آن شده است. روش نوشتاری این مقاله به‏شیوة تصحیح قیاسی است و تلاش می‏شود تا افزون‏بر معرفی صورت صحیح این اثر، برتری‏های ادبی، اعم از نظم و نثر، طوفان‏ المصیبه بر طوقان ‏البکا نشان داده شود. طوفان المصیبه، طوفان ‏البکاء، ناطق نیلی، شعر سدۀ سیزدۀ افغانستان، مقتل‏سرایی