یکی از ابعاد مهم گفتگوهای قرآنی، رعایت و عدم رعایت قواعد ادب‌ورزی است. پژوهش حاضر می‌خواهد جلوه‌های ادب و بی‌ادبی را در گفتگوهای میان فرعون و موسی(ع)، باتکیه‌بر نظریه ادب براون و لوینسون (1987) و نظریه بی‌ادبی کالپپر (1996) ...

پژوهش حاضر بر اساس گزاره‌های استخراج شده از آیات مبارکه سورة مزمل به بررسی الزامات ایفای مسئولیت‌های اجتماعی می‌پردازد. برای تحقق این هدف، سورة مزمل با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر مدل باردن واکاوی شده است. ...

در آیه 6 سوره مبارکه زمر ضمن اشاره به آفرینش انسان از نفس واحده، بر نزول «ازواج ثمانیه» از چهارپایان در آیه «... وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِیَةَ أَزْواجٍ...» اشاره شده است. انتساب فعل «انزل» به «ثمانیه ازواج» ...

فهم متن و کشف معنا دغدغه مشترک رویکرد «تفسیر قرآن به قرآن» علامه طباطبایی و«میدان معناشناختی » ایزوتسو است. روش نخست با رویکرد سنتی، ازفهم و تفسیر قرآن در پرتو آیات دیگر دفاع می کند و رویکرد دوم، به مدد معنا شناسی مدرن، ...

واژه قرآنی «حَصور» تنها یک‌بار در آیه 39 سوره آل‌عمران و در توصیف یحیی نبی(ع)، آمده است. با‌ این‌حال ریشه آن، «ح-ص-ر»، شش بار در قرآن کریم به‌کار رفته است. عموم مفسران و مترجمان، این واژه را با عدم تمایل یحیی(ع) به ازدواج ...

از صدر اسلام تاکنون، مسلمانان، به­تناوب، غرق در حدیث و تاریخ و فقه و مسائل فرعی دیگر شده­اند، و چون این انحراف به اوج خود رسیده، مصلحی قیام کرده و بازگشت به قرآن را ندا داده است. در دوره­ی معاصر جمال­الدین­اسد آبادی منادی ...

دریافت قرآن به مثابه متنی ادبی و زیبا، در میان عرب زبانان پیشینه‌ای مدید داشته و قرآن از منظر فصاحت و بلاغت در تمدن اسلامی ‌از جایگاه بی بدیل برخوردار است. نظر به اینکه معیارهای نگارش و ارزیابی زیبایی‌شناختی متون ادبی در ...

واژه «مخلّفون» 4 بار در قرآن آمده؛ یک بار در سوره توبه و سه بار در سوره فتح. در پژوهش حاضر با توجه به همنشینی «مخلّفون» در سوره‌های «توبه» و «فتح» با واژگان «فرح»، «قعود»، «کراهت»، «قول»، «استیذان» و «اعراب» و بر محور ...

آیه 34 سوره نساء یکی از آیات چالشی در حوزه مباحث زنان و خانواده است. چالش بخش میانی آیه، مرتبط با مفهوم واژه " قانتات" است که باتوجه‌به معنای اصیل لغوی و کاربرد قرآنی قنوت، پذیرش دیدگاه‌های گوناگون مطروحه از سوی بیشتر ...

نظر به اینکه بسیاری از پیامهای قرآنی به‌صورت تلویحی بیان‌شده‌اند، در این پژوهش، تلاش‌شده تا بر‌اساس نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی، استعاره‌ی جهتی واژه‌ی «حیوة» در قرآن بررسی‌شود. برای این کار، ترجمه‌ی مکارم و تفاسیر المیزان و ...

آموزه­ ی تحدی، پیوندی ناگسستنی با متن قرآن و قابلیت­های ذاتی آن دارد. لذا دور از واقع نیست اگر راز تحدی­ناپذیری قرآن به عناصر درون­متنی نسبت داده شود. در این رهیافت، متن بنا بر یافته­های حوزه نشانه­شناسی، نظامی از نشانه­ها ...

معنا‌‌شناسی دانشی بشری و روشمند است که روش فهم و درک معانی متون بویژه متون ادبی- دینی را نظامند مورد بررسی قرار می‌دهد. نظریه معاصر آگاهش توسط مایکل هلیدی (1978) در مکتب لندن مطرح شد. اطلاعات کهنه و نو رابط اصلی دو نقش یک ...

مفسران مقصود از «قانت» در آیات مختلف قرآن را مطیع در برابر خدا بیان کرده‌اند؛ اما قانت بودن زنان در آیه 34 سوره نساء با سیاق روابط میان زوجین، باعث شده تا فهم ایشان از انگاره «قانتات»، به سمت اطاعت زن از مرد سوق داده شود؛ ...

از گذشته تاکنون نحویان در پرداختن به وجوه ‏اعرابی، دلالت‌های معنایی آن‌ها را مورد توجه قرار داده‌اند. در قرآن کریم که خود مهم‌ترین ‏عامل تکوین و تکامل علم نحو بوده است، میان نقش‌های نحوی و دلالت‌های معنایی، ‏پیوندی بسیار ...

نوشتار حاضر برآن است تا به بررسی وتحلیل وضعیت پژوهشهای غرب در حوزه تفسیر شیعه از قرآن در چهار دوره زمانی نیمه اول قرن بیستم ، نیمه دوم قرن بیستم ، دهه اول قرن بیست و یکم و دهه دوم آن تا دوره حاضر بپردازد. برای این منظوراز ...

بحث قسم‌های استدلالی، دیدگاه جدیدی است که برخی صاحب‌نظران به آن تصریح کرده‌اند که ضرورت تبیین و تصویر صحیح آن، غور در دیدگاه‌ها و بررسی تطبیقی آراء متفکران را می‌طلبد. در این راستا، این نوشتار از رهگذر روش توصیفی، تحلیلی ...

مباحث زبان­شناسی از دیرباز مورد توجه دانشمندان اسلامی قرار گرفته است. از جمله مباحث زبان­شناسی، بررسی میزان توانایی انتقال مفاهیم متنی به مخاطب بوده و برای بررسی این موضوع، نظریات مختلفی مطرح شده است. در این جستار با تکیه ...

روشن است که اندیشه‌ها و اندیشمندان در شرایط خاص، ناخواسته یا خودخواسته دچار تغییر می‌شوند. این تغییر ضمن آنکه می‌تواند در هر یک از حیطه‌های نظری و عملی ظهور نماید، در گونه‌های مختلفی چون «عدول، سکوت، خلط، ابهام و غفلت» ...

الفاظ در زبان عربی و تمدن اسلامی در بستر زبان شناسی تولید شده اند و در قالب محتوای ارزشمند انسانی گسترش یافته اند.هر لفظ و اصطلاح، سرگذشت و خاستگاه متمایزی نسبت به دیگر الفاظ داشته است. الفاظ در بافت زبان شناختی فرهنگ و ...

بررسی درون‌مایۀ کتاب قرآن و تفسیر در نخستین ادوار شیعۀ امامیه