الزامات ایفای مسئولیت اجتماعی در قرآن کریم با محوریت سوره مزمل

Abstract

پژوهش حاضر بر اساس گزاره‌های استخراج شده از آیات مبارکه سورة مزمل به بررسی الزامات ایفای مسئولیت‌های اجتماعی می‌پردازد. برای تحقق این هدف، سورة مزمل با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر مدل باردن واکاوی شده است. بدین‌ترتیب که پژوهشگران ضمن غور در آیات و مراجعه به تفاسیر، مضامین اصلی و فرضیه‌های بحث خود را شکل داده و سپس با دقت در آیات و کدگذاری عبارات، در پی کشف معانی پنهان و روابط بین آنها برآمدند. یافته‌های پژوهش در سه مؤلفة اصلی: سازوکار ایفای مسئولیت‌ها، دلایل لزوم ارتباط با موجود برتر و کنش مناسب در مقابل مخالفان هویدا شدند. تحلیل یافته‌ها حاکی از آن است که سورة مبارکة مزمل به دغدغة اصلی انسان‌های مسئولیت‌پذیر در یافتن یک سازوکار قابل‌اعتماد برای انجام مسئولیت‌های اجتماعی‌شان، پاسخ می‌دهد و در این رابطه سازوکارهای حداکثری و حداقلی را پیش‌روی آنها قرار داده است و بر واقع‌انگاری موانع طبیعی تأکید می‌ورزد و ضمن توصیه به کنش مناسب برای رفع موانع و مخالفت‌ها، در همة این مراحل لزوم ارتباط با موجود برتر را با ذکر دلایل برمی‌شمرد.