مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
بازکاوی مفهوم «قانتات» در آیه« فَالصّاَلِحَتُ، قَانِتَاتٌ ... » (نساء، 34) (از دیدگاه مفسران و زنان اندیشمند)
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2024-03-20)آیه 34 سوره نساء یکی از آیات چالشی در حوزه مباحث زنان و خانواده است. چالش بخش میانی آیه، مرتبط با مفهوم واژه " قانتات" است که باتوجه‌به معنای اصیل لغوی و کاربرد قرآنی قنوت، پذیرش دیدگاه‌های گوناگون مطروحه از سوی بیشتر ...
-
بازشناسی معنای «مخلّفون» در کاربست قرآنی با تأکید بر دو سوره فتح و توبه
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2024-03-20)واژه «مخلّفون» 4 بار در قرآن آمده؛ یک بار در سوره توبه و سه بار در سوره فتح. در پژوهش حاضر با توجه به همنشینی «مخلّفون» در سوره‌های «توبه» و «فتح» با واژگان «فرح»، «قعود»، «کراهت»، «قول»، «استیذان» و «اعراب» و بر محور ...
-
تحلیل رویدادهای هسته‌ای داستان حضرت آدم (ع) از منظر توالی و علیت (مطالعه تطبیقی سه تفسیر کهن فارسی)
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2024-03-20)دردوران معاصر، علوم انسانی رویکردهای جدیدی به پدیده‌های انسانی دارد که می‌تواند خوانش‌هایی نو از متون کهن به دست دهد. این پژوهش قصد داردبادیدگاه ساختارگرایانه به بررسی و تحلیل ساختار روایت‌های داستان آدم از منظر رویدادهای ...
-
بررسی تاریخ انگاره‌ای «قانتات» در سپهر گفتمان‌های تفسیری
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-12-22)مفسران مقصود از «قانت» در آیات مختلف قرآن را مطیع در برابر خدا بیان کرده‌اند؛ اما قانت بودن زنان در آیه 34 سوره نساء با سیاق روابط میان زوجین، باعث شده تا فهم ایشان از انگاره «قانتات»، به سمت اطاعت زن از مرد سوق داده شود؛ ...
-
خصوصیات غرض سوره از منظر علامه طباطبائی(ره) و کارکرد آن در تفسیر قرآن کریم
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-12-22)از منظر علامه طباطبایی سوره مجموعه‌ای از آیات با غرض معین اطلاق می‌شود. غرض به معنای مقصود خداوند از نزول سوره، اصلی‌ترین محور معرفی و شناخت سوره و عامل تمایز میان سوره‌هاست. با توجه به اهمیت موضوع غرض سوره‌ها و تأکید ...
-
بررسی مولفه‌های سالمندی در قرآن کریم و آثار آن بر فرهنگ اسلامی
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-12-22)مقدمه و هدف: ایران در مسیر افزایش جمعیت سالمند قرار دارد، بنابراین ممکن است با پدیده‌ای به نام «بحران سالمندی» در آینده روبرو شود. پژوهش کنونی باهدف تعیین مولفه‌های و پیامدهای سالمندی از منظر آیات قرآن و تأثیر آن در فرهنگ ...
-
«تحلیل کارکرد همدلی نظریه زبانی یاکوبسن در سوره های مدنی و مکی (مطالعه موردی: جزء نخست و سی‌ام)»
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-12-22)کارکرد همدلی یکی از کارکردهای شش‌گانة زبان است که در فهم متن و رفع موانع فهم مراد گویندة متن به ما کمک می‌کند. از دیدگاه رومن یاکوبسن، هر یک از این کارکردها به یکی از عناصر دخیل در انتقال پیام مربوط می‌شوند؛ یعنی فرستندة ...
-
توانش ارتباطی «اقتباس آیات قرآن» در گفتمان سیاسی تحفه‌الوزارء و آداب‌الملوک ابومنصور ثعالبی
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-12-22)ثعالبی از پرکارترین ادیبان عربی‌نگار ایران بوده است. وی که با بزرگان سیاسی دولت‌های ایرانی همنشینی داشته، دو اثر تحفه-الوزارء و آداب‌الملوک را با موارد متعددی از اقتباس‌های قرآنی در اندیشه سیاسی تحریر کرده است. پژوهش حاضر ...
-
تحلیل بینامتنی بازتاب مفاهیم و عناصر قرآنی در قابوس‌نامه بر اساس نظریة ژرار ژُنت
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-09-23)نقش قرآن کریم در تکوین ادبیات و تمدّن اسلامی-ایرانی انکارناپذیر است. از نمونه‌های این تأثیر، بازتاب قرآن کریم در محتوا، فرم و زبانِ قابوس‌نامه است که موجب غنای آن از جنبه‌های مختلفی شده‌است. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی، ...
-
گامی نو در ساختارشناسی سوره فتح
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-09-23)]چکیدهدر رویکرد تفسیری «وحدت سوره» و « سوره به مثابۀ واحدی پیوسته»، سوره‌های قرآن کریم دارای ساختاری منسجم و منظم هستند لذا برای فهم بهتر هر سوره بایستی به روح کلی و ساختار آن توجه شود. با این رویکرد می‌توان ارتباط منسجم ...
-
تحلیل کاربرد ادبی و معناشناسی شناختی واژۀ «حرث» در آیۀ «نسائکم حرثٌ لکم...» در مواجهه با شبهۀ شئ‌انگاری زنان
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-09-23)اطلاق «حرث» بر زنان در آیۀ 223 سوره بقره، مسئله شئ‌انگاری زن و ابزارانگاری او برای منافع مرد را به‌میان آورده است؛ چراکه براساس ظاهر عبارت قرآنی«نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُم»، به مردان خطاب می‌شود، «زنان کشت‌زار شما هستند». این ...
-
نگرشی تحلیلی به نسخ تمهیدی ایلاء با نظرداشتِ نگاه تاریخ محور به نگره ها
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-09-23)آیه ایلاء از جمله آیات مرتبط با حقوق زنان در قرآن است که درباره حکم موجود در آن، نگره‌های مختلفی بیان شده است. جستارِ کتابخانه‌ای حاضر با نظرداشتِ پیوند میان حکم مزبور با حق جنسی زنان، با بهره‌گیری از روش متن‌پژوهی و با ...
-
تحلیل انتقادی شبهه تفسیری سها درباره مذمت شادی در سوره هود با روش انسجامی
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-09-23)نگاه منفی قرآن به شادی، باعث طرح شبهاتی شده که در کتاب نقد قرآن «دکتر سها» طرح شده است. سها از این نگاه منفی، عدم وحیانی بودن قرآن را نتیجه می‌گیرد زیرا با فرض وحیانی بودن، خداوند باید تمامی نیازهای اساسی و روانی انسان ...
-
روش‌های‌معرفتی نظام اخلاقی قرآن در سلامت معنوی
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-06-22)سلامت معنوی به عنوان یکی از ابعاد سلامت در کنار سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی در بسیاری از نظام ها و مکاتب مورد توجّه قرار گرفته است و براساس مبانی خود در باره آن سخن گفته‌اند در این میان قرآن کریم با تبیین مفاهیم اخلاقی ...
-
بررسی تعارض در مبانی و آرای تفسیری آیت‌الله جوادی‌آملی؛ مطالعه موردی آیات زن
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-09-23)روشن است که اندیشه‌ها و اندیشمندان در شرایط خاص، ناخواسته یا خودخواسته دچار تغییر می‌شوند. این تغییر ضمن آنکه می‌تواند در هر یک از حیطه‌های نظری و عملی ظهور نماید، در گونه‌های مختلفی چون «عدول، سکوت، خلط، ابهام و غفلت» ...
-
نقد دیدگاه تاریخی مفسران در تفسیر عبارت لاول الحشر و ارتباط آن با یهود بنی النضیر
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-06-22)سوره‌ی حشر در جریان رویارویی پیامبر(ص) با یکی از قبایل یهودی ساکن مدینه فرود آمده و دارای بخش‌های مختلفی است که محتوای آن را از سایر سوره‌ها متمایز می‌سازد. لحن قاطع آیات ابتدایی این سوره، نشانه‌ی جدی‌بودن جریان خطرناکی ...
-
گونه شناسی نوآوری‌های تفاسیر دوره معاصر(مطالعه موردی سوره جمعه)
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-06-22)تفسیر قرآن کریم از عرصه‌هایی است که نیاز به روزآمدی و تحول دارد. ضرورى بودن مساله جاودانگی قرآن در میان مسلمین، و روایات فراوانى که از پیامبر و دیگر پیشوایان اسلام رسیده، ارائه تفسیر های نو برای قرآن را روشن تر می سازد.نوشتار ...
-
تحلیل انتقادی دیدگاه خاورشناسان درباره تعابیر قرآنی«اخت هارون» و« بنت عمران»
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-03-21)برخی خاورشناسان در جهت تثبیت نظریه اقتباس، انگاره خطاهای قرآنی درباره َاعلام و شخصیت‌های متون مقدس پیشین را مطرح کرده‌اند. مقاله حاضر با توجه به شیوه تفسیری «پیش‌نمون شناختی» در فرهنگ دینی کلیسایی و نیز استفاده از نظریات ...
-
بازسازی افق انتظارات خاورشناسان با تکیه بر واکنش زیبایی‌شناختی به قرآن کریم
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-03-21)دریافت قرآن به مثابه متنی ادبی و زیبا، در میان عرب زبانان پیشینه‌ای مدید داشته و قرآن از منظر فصاحت و بلاغت در تمدن اسلامی از جایگاه بی بدیل برخوردار است. نظر به اینکه معیارهای نگارش و ارزیابی زیبایی‌شناختی متون ادبی در ...
-
تحلیل سوره احزاب بر اساس واژه کلیدی اطاعت
(انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی (با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی), 2023-03-21)در تحلیل یک متن ادبی، اجزای مهم آن و نحوه کارکرد آن اجزا در متن قابل کشف است. در مقاله حاضر که حاصل بخشی از تحقیق گسترده ای درباره سوره احزاب می باشد، این سوره به عنوان یک متن مستقل و تام بر اساس قواعد تحلیل متن ادبی مورد ...
