آموزش عالی در میانۀ تعارض‌های شغل گرایی جدید و حرفه گرایی مدنی و مردم مدار

Abstract

تاریخ دریافت: 15/09/1392

تاریخ پذیرش: 03/12/1392

چکیده

آموزش عالی در جامعۀ معاصر از سوی دو گرایش متعارض به‌سوی شغل گرایی و حرفه گرایی کشیده می­شود. این مقاله با تفکیک مفاهیم حرفه و شغل به بررسی ریشه‌های شغل گرایی و حرفه گرایی در دوران مدرن و نسبت آن‌ها با آموزش عالی می­پردازد. پس‌ازاین مرور مفهومی، تأثیر تحولات دهه‌های پایانی قرن بیستم بر پیدایش دو مفهوم شغل گرایی و حرفه گرایی بررسی می‌شود. هدف این مقاله واکاوی در ابعاد مختلف حرفه گرایی جدید و بررسی پیامدهای این مفهوم در سازمان اجتماعی و محتوای معرفتی حرفه‌ها در آینده نزدیک است. به این دلیل مفاهیم حرفه گرایی جدید و سیاست حرفه گرایی و انواع مدل­های مرتبط با آن مطرح می‌شوند و سرانجام مدل چهاروجهی و تعاملی حرفه گرایی به بحث گذاشته می­شود.

نتیجه­گیری نهائی مقاله بر اهمیت حرفه گرایی جدید در برابر شکل‌گرایی جدید تأکید دارد. شکل‌گرایی جدید تحت تأثیر ضرورت‌های تازه، آموزش را با تهدید گسترش رویه‌های مکانیکی، فایده‌گرایی و کمیت گرایی صرف و دانش‌آموختگان را نیز با تهدید گسترش رویکردهای غیر انتقادی، تک ساحتی و تکنسین مآبی مواجه ساخته است که نتیجه آن فراموش کردن علم و حرفه به‌مثابه مجموعه‌ای از ارزش‌های شخصی، میان شخصی، اجتماعی و سیاسی است. این مقاله برای پاسخ گوئی به نیازهای چندگانه و ازجمله ایجاد توازن بین کار و زندگی، فرهنگ و دانش، اصلاح برنامه‌های آموزشی در سطوح مختلف ازجمله آموزش عالی را برای ترکیب دو جریان آموزش عمومی با تأکید بر ارزش‌های انسان‌گرایانه و مدنی و آموزش حرفه‌ای با تأکید بر ارزش‌های شغلی را ضروری می‌داند. موضوع پایانی مقاله ارائۀ راهبردهای خاص به‌منظور گسترش حرفه گرایی جدید، به‌ویژه در رشته‌های علوم انسانی و با تأکید بر تقویت رابطه حرفه‌ها با مردم می‌باشد.