پژوهشی در نقش موسیقایی «تکرار» و دیگر کارکردهای آن در شعر فروغ فرخزاد*

Abstract

<br /> شعر هنری است زبانی، و موسیقی لازمۀ طبیعت شعر است؛ زیرا این موسیقی است که معنی، تخیّل و عاطفۀ نهفته در شعر را به مخاطب منتقل می­کند و باعث ایجاد همگونی در شعر می‌شود<em>.</em> موسیقی شعر یعنی نظام خاصی که در محور افقی و عمودی شعر وجود دارد. موسیقی شعر فارسی در ادوار مختلف<em> بر چهار گونه بوده که عبارتند </em>از: موسیقی بیرونی، موسیقی کناری، موسیقی درونی و موسیقی معنوی.<br /> در شعر معاصر بر خلاف شعر کلاسیک، به موسیقی بیرونی و کناری کمتر توجّه شده و در عوض شاعران در راه غنی‌سازی موسیقی شعرشان، بیشتر به موسیقی درونی روی خوش نشان داده­اند. از جمله آرایه­هایی که در موسیقی درونی شعر معاصر کارکرد فراوانی دارد، «تکرار» است؛ یادآوری می‌گردد تمامی آنچه را که آرایه­های لفظی خوانده می­شود، در حقیقت گونه­ هایی از تکرارهای هنری یا واج­آرایی است زیرا وجه مشترک همۀ آنها چیزی جز تکرار واک­ها نیست.<br /> تکرار در شعر فروغ از پرکاربردترین آرایه­هاست؛ بنابراین در این پژوهش آن گروه از آرایه­هایی که عناصر سازندۀ آنها بر تکرار واک­ها استوار است، در شعر فروغ مورد بررسی قرار گرفت و نقش این «تکرار» در موسیقی شعر او بررسی گردید. غیر از کارکرد موسیقایی «تکرار» در شعر فروغ، می­توان به کارکردهای دیگری همچون: وحدت شاعر و مخاطب، جان­بخشی به واژگان، برجسته­سازی مضمون، ایجاد مفاهیم تازه، القای حسّ درونی شاعر و توضیح و تفسیر مضمون، ایجاد وحدت لحن و اندیشه، تداوم بخشیدن به فعل یا حالتی، ایجاد مدخل­های متعدد در شعر و حفظ شکل ذهنی آن اشاره کرد.<br /><br /> <br /> <br clear="all" /><br /> <br /> * تاریخ دریافت مقاله: 1/10/89 تاریخ پذیرش نهایی: 7/8/90<br /> 1- نشانی پست الکترونیکی نویسندۀ مسئول:enayati7663@yahoo.com<br /> <br /> <br />