بازنمایی جنسیت در کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسی‌زبانان: مطالعه ی موردی جلد دوم و سوم مجموعه‌‌ی «فارسی بیاموزیم»

Abstract

کتاب‌های آموزش زبان، چه در حوزه‌ی آموزش زبان اول به کودکان و نوجوانان و چه در حوزه‌ی آموزش زبان دوم، می‌توانند به‌عنوان ابزاری مؤثر در انتقال ارزش‌ها، باورها، اعتقادات و دیدگاه مؤلفان‌شان به مسائل مختلف همچون مقوله‌ی جنسیت، محسوب شوند. بنابراین، توجه به بازنماییِ متعادل و برابرِ مصادیق و نمودهای جنسیتی در طراحی منابع آموزشی می‌تواند مسأله‌ای حائز اهمیت باشد. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر سعی دارد که به بررسی نوع و میزان سوگیری جنسیتی در جلدهای دوم و سوم از مجموعه کتاب­های آموزش زبان فارسی، با عنوان«فارسی بیاموزیم» (ذوالفقاری و همکاران، 1386) بپردازد. در این پژوهش، کتاب‌های مذکور که در سطح میانی به فارسی­‌آموزان غیرفارسی­زبان تدریس می­شوند، از لحاظ زبان جنسیتی در چهار مقوله‌ی «بازنمایی»، «تقدم در عبارت»، «تقدم در شغل» و « تقدم در نوع فعالیت­» به صورت کیفی و کمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که در منابع مورد تحلیل، بازنمایی جنسیتی به صورت نامتوازن لحاظ ­شده است و تعداد زنان در چهار مقوله­ی مورد پژوهش کمتر از انتظار است و تنها حضور آنها در نقش­های سنتی پررنگ نشان داده شده است. در واقع، نتایج پژوهش این حقیقت را بیان می­کند که برنامه­ی درسی آموزش زبان فارسی نیازمند بازبینی جدی، از نظر بازنمایی جنسیتی می­باشد.