فقرۀ پایانی در زیارت عاشورا، الحاقی یا اصیل؟

Abstract

برخی ادعا کرده‌اند لعن‌های پایانی زیارت عاشورای مشهور، در اصل در این زیارت موجود نبوده و از دوران صفویه به بعد به مصباح‌المتهجد، تألیف شیخ طوسی (م۴۶۰ق) افزوده و درنتیجه زیارت عاشورا تحریف شده است! مهم‌ترین دلایل مدعیان، برای اثبات تحریف در زیارت عاشورای مشهور دو مورد است: نخست، عبارت کهن‌ترین نسخۀ خطی مصباح‌المتهجد (نسخۀ نقاش رازی)؛ دوم، عبارت کامل‌الزیارات. در این مقاله با دلایل و شواهد گوناگون نشان خواهیم داد تنها عاملی که باعث شده فقرۀ پایانی زیارت عاشورا در برخی منابع این زیارت ازجمله مصباح‌المتهجد (نسخۀ نقاش رازی) و کامل‌الزیارات مطابق مشهور نقل نشود، این است که کاتبان و عالمان شیعه، به‌ویژه پیش از حکومت صفویان در نقل آن عبارات، تقیه کرده‌اند. در این مقاله برای حل اشکال در نسخه‌هایی که فقرۀ پایانی در آن‌ها مطابق مشهور نیامده است، بیان کرده‌ایم که در آن نسخه‌ها از سوی کاتبان یا عالمان تقیه رخ داده است؛ همچنین برای اثبات اصالت فقرۀ پایانی در زیارت عاشورا، تصاویر صفحات زیارت عاشورا در نسخۀ بسیار مهم و معتبر مختصر المصباح به خط ابن سَکون حلّی (م ۶۰۰ ق) _ که لعن‌های پایانی نیز در آن آمده است _ را ارائه کرده‌ایم. در این نوشتار نشان خواهیم داد فقرۀ پایانی زیارت عاشورا _ که برای اظهار برائت از دشمنان اهل‌بیت علیهم‌السلام صادر شده _ از اصالت برخوردار است.