بررسی تطبیقی ویژگی‌های زمان دستوری و نمود در زبان های فارسی و چینی بر اساس زبانشناسی پیکره ای

Abstract

دو مقوله‌ی زمان دستوری و نمود در دستور زبان جایگاه ویژه‌ای دارند. با کمک زمان دستوری می‌توان به بیان یک عمل یا رویداد در زمان گذشته، حال یا آینده پرداخت و با کمک نمود می‌توان، شروع، پیشرفت یا پایان عمل یا رویدادی را نشان داد. از آنجایی که این دو مقوله و نوع بازنمایی آن‌ها در هر یک از زبان های فارسی و چینی ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند و پژوهش‌های تطبیقی بسیار کمی در این حوزه صورت گرفته است، پژوهش حاضر با کمک زبانشناسی پیکره‌ای، به کمک آمار و با بهره‌گیری از روش‌های تحلیل کمّی و کیفی درصدد یافتن ویژگی‌های این دو مقوله و کشف شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها در این دو زبان است. از نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان در حوزه‌های آموزش زبان، دستور زبان و ترجمه بهره برد. این پژوهش با مشاهده و بررسی 9189 گزاره شامل 4172 گزاره فارسی و ترجمه متناظر آن‌ها به چینی و 5017 گزاره چینی و ترجمه متناظر آن‌ها به فارسی که از دو رمان "بوف کور" به زبان فارسی و "دویدن در خیابان های پکن" به زبان چینی و ترجمه متناظر آن‌ها به چینی و فارسی استخراج شده‌اند، پیکره‌ا‌ی دو زبانه‌ی فارسی- چینی و چینی- فارسی ساخته است و با مشاهده‌ی دگرگونی‌های به وجود آمده در فرایند ترجمه‌ در ساختار هر یک از این گزاره‌ها، به ویژگی‌های مربوط به آن‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌های اساسی و نوع بازنمایی زمان دستوری و نمود در این دو زبان دست یافته است. در زبان فارسی، فعل، نقش کلیدی را در جمله دارد و حاوی اطلاعات دستوری نظیر زمان دستوری و نمود است. اما در زبان چینی، اسم، در جمله نقش کلیدی دارد و در بسیاری از جملات فعل، قابل حذف است. از همین روی نمی‌توان دسته‌بندی مشخصی برای زمان دستوری در زبان چینی قائل شد.