مراکز ایران‌شناسی و آموزش زبان و ادبیات فارسی در آسیای مرکزی و قفقاز؛ ضرورت عبور از رویکردهای سنتی و ورود به فرایند تجاری سازی

Abstract

ایران‌شناسی یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های فرهنگی و دیپلماسی عمومی ایران در سطح مناطق آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی به شمار می‌رود. متاسفانه با وجود ظرفیت بسیار ارزشمند ایران‌شناسی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی و حمایت‌های مادی و معنوی که نهادهای مختلفی مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات (معاونت زبان فارسی و ایران شناسی در معاونت گسترش زبان فارسی و ایران شناسی در خارج از کشور)، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی رایزنی های فرهنگی ایران در منطقه)، بنیاد سعدی و بنیاد ایران‌شناسی از کرسی‌ها و مراکز ایران شناسی در سطح کشورهای مختلف این مناطق در ٢٥ سال گذشته داشته‌اند، اما واقعیت آن است که به دلیل عدم ورود به فرایند تجاری‌سازی زبان و ادبیات فارسی و ایجاد فرصت-های شغلی برای فارغ‌التحصیلان کرسی‌های ایران‌شناسی، وضعیت کرسی‌های رقیب (روسی، چینی، انگلیسی، ترکی استانبولی، عربی و کردی و سایر زبان‌ها) در موقعیت و شرایط به مراتب بهتری قرار گرفته است و در بسیاری از نقاط شاهد تضعیف و کوچک شدن کرسی‌ها و مراکز ایران شناسی هستیم. از آنجا که لازمه هرگونه سیاستگذاری منسجم، یکپارچه و هدفمند، آگاهی از وضعیت ایران‌شناسی در هر یک از کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی است، لذا ضرورت دارد در یک مطالعه جامع و واقع‌بینانه، شرایط، مشکلات و چالش‌های این مراکز آسیب‌شناسی شود و راهکارهای عملی برون رفت از وضعیت کنونی به ویژه عبور از رویکردهای سنتی و ورود به فرایند تجاری‌سازی زبان و ادبیات فارسی و ایجاد فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان کرسی‌های ایران‌شناسی مورد مطالعه و تبیین قرار گیرد.