الگوی ساختاری مدیریت بحران برای بخش عرضه گردشگری ایران؛ نمونه موردی: بحران شیوع ویروس کووید- 19

Abstract

با توجه به پیچیدگیهای دنیای امروز، زندگی بشر دائما در معرض بحرانهای متفاوت است.یکی از این بحرانهایی که اخیرا گردشگری را در جهان و ایران دچار چالش کرده، ویروس همه گیر کووید- 19 است.به دنبال توقف فعالیتهای گردشگری، بخش عرضه گردشگری کشور با چالش‌های اساسی روبرو شده است.لذا این پژوهش بر آن است تا به منظور کمک به کسب و کارها برای مقابله با این بحران و چالش‌های آن، الگوی ساختاری مدیریت بحران در صنعت گردشگری ایران ارائه دهد. پژوهش بر اساس هدف کاربردی،به لحاظ ماهیت تبینی است و رویکرد کمی دارد.مدل استخراج شده از بخش کیفی طرح پژوهشی مذکور،توسط صاحبان کسب و کارهای گردشگری (مراکز اقامتی، آژانس‌های مسافرتی،حمل و نقل،خدمات گردشگری الکترونیک) مورد سنجش قرار گرفته است.براساس حداقل نمونه (100 نمونه) تعداد 108 پرسشنامه تکمیل و توسط نرم-افزار Smart-PLS مورد سنجش قرار گرفت.طبق نتایج حاصل، الگوی ساختاری ارائه شده برای بخش عرضه در مواجه با بحران تایید شده است. با توجه به پیچیدگی­های دنیایامروز،زندگیبشردائماًدائمادرمعرضبحران­های متفاوتی چون بحران­های طبیعی،تروریستی و بیماری است. بحران،به‌طوربه طور ناگهانی و بدون برنامه­ریزیقبلیاتفاقمی­افتد و آثار مخربی با خود به همراه دارد. رویکرد نوین برای مواجهه با بحران، مدیریت آن است که علاوه بر کاهش اثرات و جبران خسارت­های آن، برای مواجهه احتمالی و تقویت و احیا و ارتقای سیستمبرنامه­ریزیمی­کند. یکیازاینبحران­هایی که اخیراًاخیرا جامعه جهانی و از جمله ایران را دچار چالش کرده، ویروسهمه­گیرکووید- 19 است. اینبحران باتوجهبهویژگی­هایی که دارد، متمایز از بحران­های دیگر است و بسیار بیشتر از سایر بحران­ها صنعت گردشگری را تحت تأثیرتاثیرقرار دادهقراردادهاست،به‌طوری‌کهبهطوریکهموجبتوقففعالیت­های گردشگری شده است. بهدنبالتوقففعالیت­هایگردشگری،بخشعرضهگردشگریکشورباچالش­های اساسی روبرو شده است؛ . لذا بنابراین،این پژوهش بر آن است بوده استتابه‌منظوربه منظورکمکبهکسب‌وکارهاکسبوکارهابرایمقابلهبااینبحرانوچالش­های آن، الگوی ساختاری مدیریت بحران در صنعت گردشگری ایرانارائه دهد. این پژوهش، بر اساس هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت،تبینی است و رویکرد کمی دارد. مدلاستخراج‌شدهاستخراجشدهازبخشکیفیطرحپژوهشیمذکور،توسطصاحبانکسب‌وکارهایکسبوکارهایگردشگری (مراکز اقامتی،آژانس­های مسافرتی،حمل‌ونقلحمل و نقل، خدمات گردشگری الکترونیک) مورد سنجش قرار گرفته است. براین اساس،پرسشنامهبه‌صورتبهصورتآنلاینوبهروشنمونه­گیریدر دسترسهدفمند در اختیار جامعه آماری قرار گرفت. بر اساسبراساس حداقل نمونه (100 نمونه) تعداد 108 پرسشنامه تکمیل شد و تائیدتاییدیا رد مدل الگویارائه‌شدهارائه شدهتوسطنرم­افزارSmart-PLSو آزمون تحلیل عاملی تائیدی مورد سنجش قرار گرفت. طبق نتایجحاصل، الگوی ساختاریارائه‌شدهارائه شده برای بخش عرضه در مواجه با بحران تائیدتایید شده است. بر اساسبراساس این الگو برای بخش عرضه گردشگری کشور به‌منظوربه منظور مواجهه با بحران در هر یک از مراحل قبل و حین و پس از بحران اهداف، راهبردها و اقدامات لازم تعیین شده است.