داویــنچی، خـــیام و طراحی صنعتی

Abstract

تاریخ و فرهنگ ایران، گوهری است که باوجوداینکه پژوهشگران و دانشمندان بسیاری از ملیت‌های گوناگون دهه‌هاست به آن پرداخته‌اند، تنها گوشۀ کوچکی از آن آشکار شده است. «ایرانی» نه‌تنها یک ملیت، بلکه فرهنگی غنی را در ذهن همه تداعی می‌کند و خود ما ایرانی‌ها بیش از همه به این نکته واقفیم؛ اما قادر به ارائۀ تعریفی یکدست و همگون از «ایرانی» نیستیم. اقوام، زبان‌ها، مذاهب و گرایش‌های گوناگون در کنار هم صدها و هزاران سال زیسته‌اند و در عین اینکه همیشه دربارۀ یکدیگر لطیفه ساخته‌اند و گاهی کار را به تحقیر یکدیگر نیز کشانده‌اند، اما هیچ‌گاه تبدیل به کشمکش و جنگ خونین میانشان - چیزی که به‌وفور در غرب و شرق شاهدیم - نشده است. به‌عنوان یک آموزگار که از ابتدا تاریخ برایم جذابیتی خاص داشته است، این شانس را داشته‌ام که در رشته‌ای تحصیل کنم که با فرهنگ، نه‌تنها از نگاه یک مورخ یا جامعه‌شناس، بلکه ازنظر یک «طراح» با جهان اطراف خود ارتباط پیدا کرده و سروکار دارد؛ مانند کسی که کوزه‌ای را «طراحی» می‌کرده و در کارگاه سفالگری‌اش می‌ساخته، یا مانند یک زن قالیباف که سال‌ها روی دار قالی «طرح»هایی را که به‌خوبی می‌شناخته، به‌صورت یک شاهکار درمی‌آورده است. کوتاه‌سخن، در این یادداشت، تلاش کرده‌ام که در حد امکان، دو «طراح» نابغه را در موقعیت‌های خاص خودشان بشناسم.