بررسی جوانه‌زنی گیاه جو در محلول NaCl+CaCl2، آب شور طبیعی و خاک شور

Abstract

جو گیاهی مقاوم به شوری است که می‌تواند در شرایط شور محصول نسبتاً زیادی تولید کند. شوری خاک معمولاً مانع جذب آب توسط بذرهای جو می‌شود و جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه را به تأخیر می‌اندازد. اغلب پژوهش‌های مرتبط با جوانه‌زنی، در محلول‌های شور و نه در خاک‌های شور انجام شده است. حال آنکه در شرایط واقعی مزرعه‌، شوری خاک جوانه­زنی بذر را کنترل می‌کند. به منظور بررسی اثر شوری بر روند جوانه‌زنی بذرهای گیاه جو، سه آزمایش جداگانه طراحی و اجرا شد. در این آزمایش‌ها، جوانه‌زنی در محلول‌های NaCl + CaCl2، آب شور طبیعی و خاک شور بررسی شد.رقم انتخاب شده برای این آزمایش جو تروپی بود که یک رقم بهاره می‌باشد. آزمایش‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی با 13 تیمار شوری و 3 تکرار انجام شدند. تیمارهای شوری در هر سه آزمایش شامل EC صفر (شاهد)، 5 ،7 ،9 ،11 ،13 ،15 ،17 ،19، 21 ،23 ،25 و 27 دسی‌زیمنس بر متر بودند. شمارش بذرهای جوانه زده با فواصل زمانی مشخص انجام و تا هنگامی ادامه یافت که یا همه بذرها جوانه بزنند و یا تعداد بذرهای جوانه زده در دو شمارش متوالی ثابت بماند. سپس، سرعت جوانه‌زنی بذرها محاسبه شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری، درصد جوانه‌زنی بذرها و سرعت جوانه­زنی کاهش می‌یابد، لیکن این کاهش در آب شور طبیعی بیشتر از محلول NaCl + CaCl2است. در شوری‌های بیشتر، سرعت جوانه­زنی کاهش یافت و این امر زمان لازم برای جوانه‌زنی را افزایش داد. نتایج آزمایش جوانه‌زنی در خاک نیز نشان داد که بذرها فقط تا تیمار 13 دسی‌زیمنس بر متر، جوانه‌زنی قابل قبولی دارند و از آن به بعد درصد جوانه‌زنی به شدت کاهش می‌یابد به گونه‌ای که در تیمار 23 دسی‌زیمنس بر متر بذرهای جو جوانه نزدند. این پدیده به دلیل اثر پتانسیل ماتریک خاک بر جذب آب توسط بذرها افزون بر اثر اسمتیک محیط شور ریشه است.