بررسی آثار زیست محیطی نظام های تولید گندم در کشور با استفاده از ارزیابی چرخه حیات

Abstract

چرخه حیات (LCA) رویکردی برای ارزیابی آثار زیست محیطی تولید محصول است که بر اساس دو مؤلفه میزان مصرف منابع و انتشار آلاینده­ها به محیط زیست محاسبه می‌شود. این مطالعه به منظور بررسی اثرات زیست محیطی نظام­های تولید گندم آبی و دیم کشور بر مبنای میزان مصرف کود نیتروژن با استفاده از ارزیابی چرخه حیات در سال 1392 انجام شد. بر اساس روش ارائه شده در ISO14044، LCA در چهار گام تعریف اهداف و حوزه عمل مطالعه، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تأثیر چرخه حیات و تلفیق و تفسیر نتایج محاسبه شد. گروه­های تأثیر شامل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و اوتریفیکاسیون در بوم­نظام­های آبی و خشکی بودند. پس از نرمال­سازی و وزن­دهی، شاخص زیست­محیطی (Eco-Index) محاسبه شد. نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد گندم آبی و دیم به ترتیب برابر با 8/3 و 8/2 تن در هکتار در شرایط مصرف 220-200 و 60-50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. در نظام تولیدی گندم آبی، بیشترین پتانسیل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و اوتریفیکاسیون نظام­های آبی و خشکی برای سطح کودی بیش از 220 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با 61/889 واحد معادل دی اکسید کربن به ازای یک تن دانه، 53/1 واحد معادل دی اکسید گوگرد به ازای یک تن دانه، 41/2 واحد معادل PO4 به ازای یک تن دانه و 11/1 واحد معادل NOx به ازای یک تن دانه محاسبه شد. مقدار این گروه­ها در نظام دیم برای سطح کودی بیش از 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب برابر با 73/937 واحد معادل دی اکسید کربن به ازای یک تن دانه، 03/3 واحد معادل دی اکسید گوگرد، 74/3 واحد معادل PO4 به ازای یک تن دانه و 05/5 واحد معادل NOx به ازای یک تن دانه بود. دامنه شاخص زیست­محیطی نظام­های تولید گندم آبی و دیم به ترتیب در دامنه 55/0-47/0 و 43/0-34/0 به ازای یک تن دانه برآورد شد.