بررسی تأثیر نیاکان در منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه

Abstract

یکی از مضامینی که در بیشتر منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه دیده می­شود، حضور قهرمانان و پهلوانان دور­ه­های گذشته وتأثیر آنها در داستان است. بررسی منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامة فردوسی نشان می­دهد که نیاکان و درگذشتگان- که اغلب قهرمانان و پهلوانان دوره­های گذشته هستند- به سه گونه در این منظومه­ها حضور یافته­ و تأثیرات بنیادینی در سیر داستان ایجاد کرده­اند: 1- نخست اینکه در بیشتر منظومه­های پهلوانی، دخمه­ها، قلعه­ها و گاه مناره­ای وجود دارد که قهرمان دورةگذشته پندنامه و گنجی در آن به جای گذاشته است؛ اغلب پهلوان/ پادشاه دورةگذشته به وسیلة آن پندنامه با قهرمان داستان ارتباط برقرار می­کند و اندیشة او را تحت تأثیر قرار می­دهد.2- گاه نیز قهرمان دورةگذشته به خواب قهرمان داستان می­آید و با راهنمایی­های خود، او را به راهی می­خواند و یا اینکه از کاری بازمی­دارد. 3- وجود جنگ ابزارهای پهلوانان دورة گذشته در دست قهرمان داستان. گفتنی دیگر اینکه قهرمانان مزبور با دیوان و جادوگران ارتباط دارند و اغلب این قهرمانان برای حفاظت از گنجی که پنهان کرده­اند، از دیوان و جادوان مدد گرفته­اند. در این جستار کوشش شده است با بررسی منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامة فردوسی، حضور نیاکان و چگونگی تأثیر آنها در جریان داستان ها بررسی شود.