شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر رهبری ناب در سازمان‌ها؛ رویکرد دیمتل

Abstract

زمینه و هدف: سازمان­های تندآموز عصر حاضر بیش از پیش به سازه­ مفهومی رهبری نوینی برای خلق مزیت رقابتی پایدار در دنیای کسب‌وکار پرشتاب امروزی نیازمند هستند، در همین راستا اکتشاف و رمزگشایی از ساختار مفهومی رهبری­های نوین می­تواند به‌عنوان پیشرانی اثربخش، در دست‌یابی به رشد و تعالی سازمان­های مذکور باشد. از میان نظریه­های نوین رهبری سازمانی، نظریه­ «رهبری ناب» توجه بسیاری از اندیشمندان حوزه­ سرمایه انسانی را به‌خود جلب کرده است. در این پژوهش ﺑﺎ ﻣﺮور ادﺑﻴﺎت ﻧﻈﺮی و بررسی انواع مدل‌های رهبری ناب، 8 عامل ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ سازه رهبری ناب، ﺑﺎ بیش‌ترﻳﻦ درﺟﺔ اﻫﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ. روش ­شناسی: عوامل ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ سازه رهبری ناب از ﻃﺮﻳﻖ پرسش‌نامه ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ در اﺧﺘﻴﺎر خبرگان ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ آن‌ها ﺗﻌﺪﻳﻞ و اﺻﻼح ﺷﻮد. در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪ، از طریق رویکرد پژوهش عملیاتی نرم و ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی رویکرد دﻳﻤﺘﻞ، رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و تحلیل ﺷﺪ و ﻣﻴﺰان تعامل بین عوامل و اﺛﺮﮔﺬاری و اﺛﺮﭘﺬﻳﺮی ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ شد. یافته­ها: ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ مهم­­ترین ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رهبری ناب در سازمان­ها از نظر تعامل با عوامل دیگر به‌ترتیب الویت عبارت هستند از: بهبود مستمر، چشم‌انداز، فرهنگ سازمانی، اجرای ناب، ساختارهای حمایتی، عملکرد تیمی، مدیریت روزانه و توسعه خود و دیگران است و هم‌چنین اثرگذارترین عامل چشم‌انداز و اثرپذیرترین عامل اجرای ناب است. نتیجه­ گیری: تحولات بنیادین الگوواره‌­های اداره­ سازمان­های امروزی، مستلزم به‌کارگیری شیوه­های نوین رهبری این سازمان­ها است؛ بر این اساس نظریه نوین رهبری ناب و شناسایی عوامل مؤثر بر آن در پاسخ به این تغییرات فزاینده مثمر ثمر خواهد بود.