تأثیر آموزش شناخت احساس‌ها و هیجان‌های چهره‌ای بر تنظیم شناختی هیجان، مهارت‌های اجتماعی و نشانه‌های مرضی در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای

Abstract

هدف از پژوهش حاضر، تأثیر آموزش شناخت احساس‌ها و هیجان­های چهره­ای بر تنظیم شناختی هیجان، مهارت­های اجتماعی و نشانه­های مرضی در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله­ای بود. روش این مطالعه نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله­ای در مراکز ناتوانی­های یادگیری ویژه در سال 1398 در شهر کرج بود. نمونه پژوهش شامل30 کودک دختر مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله­ای که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش (کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله­ای) در برنامه آموزش مهارت­های اجتماعی- هیجان، طی هشت جلسه 60 دقیقه­ای، هفته‌ای یک‌بار شرکت کردند و گروه کنترل یک‌هفته بعد این برنامه را دریافت کردند. ابزار این مطالعه، پرسشنامه­های تنظیم‌ شناختی هیجانی گرانسفکی و همکاران (CERQ)، مهارت­های اجتماعی ماتسون (MESSY) وعلائم مرضی کودکان اسپیرافکین و گادو (CSI-4) بود. داده‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری با نرم‌افزار SPSS تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش شناخت احساس‌ها و هیجان­های چهره­ای موجب کاهش هیجانات منفی (05/0(p < و افزایش هیجانات مثبت (05/0>P) در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله­ای شده است. همچنین، یافته­ها نشان داد که آموزش شناخت احساس­ها و هیجان­های چهره‌ای موجب کاهش نشانه­های مرضی (05/0>P) در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله­ای شده است و بین گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری از لحاظ متغیرهای مذکور وجود دارد. بر اساس یافته­ها می­توان نتیجه گرفت که با آموزش در شناخت احساس‌ها و هیجان‌های چهره‌ای می‌توان جهت بهبود مهارت‌های اجتماعی و کاهش نشانه­های مرضی کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای بهره برد.