امکان و ظرفیت آموزش تفکر انتقادی در بخش «بخوان و بیندیش» از کتب فارسی دورۀ دبستان

Abstract

تفکر انتقادی شیوه­ای برای آموزش عمیق و عقلانی است که اغلب با پرسش­های باز مخاطب را به تأمل و کنجکاوی وامی­دارد و موجب می­شود تا او به درکی ژرف از موضوع مورد تأمل برسد. از همین روست که یکی از اهداف صریح و ضمنی اغلب نظام‌های تربیتی، پرورش تفکر انتقادی دانش­آموزان می­باشد. در کتب فارسی ابتدایی پایه دوم تا ششم، در هر فصل، بخشی با عنوان "بخوان و بیندیش" وجود دارد که شامل یک داستان است و دانش­آموزان را به تأمل و ژرف­اندیشی فرامی­خواند. در این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام­ شده است، پژوهشگران با شیوه توصیف و تحلیل، امکان به­کارگیری و آموزش روش تفکر انتقادی را در داستان­های بخش "بخوان و بیندیش" فارسی ابتدایی مورد ارزیابی قرار­دادند. نتایج پژوهش نشان می­دهد که داستان­های این بخش به جهت قالب، درون­مایه و قدرت تخیل، ظرفیت طرح پرسش­های کلی برای پرورش تفکر انتقادی دانش­آموزان را دارد. بدین منظور، در راستای غنابخشیدن به شیوه آموزش تفکر انتقادی در آنها، نمونه­هایی از مفاهیم و پرسش­های فلسفی تکمیل­کننده برای هر داستان پیشنهاد شده است.