مطالعه‌ای بر تعارض تکالیف کار با تکالیف خانواده در مراحل رشدی

Abstract

سهدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تعارض تکالیف کار با تکالیف زندگی خانوادگی در مراحل رشدی و تحصیلی مختلف بوده است. زمینه‌ی نظری این پژوهش مبتنی بر برخورد مراحل رشد روانی اجتماعی اریکسون (سه مرحله‌ی آخر) با دنیای کار و تأثیر آن بر زندگی خانوادگی بوده است. روش: جامعه‌ی آماری این پژوهش، شامل تمام کارکنان ایستگاه‌های منطقه‌ی دو عملیات انتقال گاز (اصفهان) مشتمل بر 613 نفر بوده است که در سال 1389 مشغول به کار بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای 150 نفر از کارکنان ایستگاه‌های منطقه‌ی دوعملیات انتقال گاز انتخاب شدند که در نهایت 124 پرسشنامه جمع‌آوری شد (نرخ بازگشت 83 درصد) که به پرسشنامه‌ی تداخل کار- خانواده پاسخ دادند. یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها بیانگر آن بودند که با افزایش سن و با توجّه به مقتضیات مراحل تحوّل روانی اجتماعی اریکسون، سرریز شدن مسایل کاری به زندگی خانوادگی کاهش می‌یابد. همچنین یافته‌های پژوهش نشان دادند که با افزایش سطح تحصیلات، تداخل خانواده- کار تشدید می‌گردد. نتایج: همبستگی منفی مراحل سنی و ادراک تداخل کار-خانواده، با استفاده از نیازمندی‌ها و منابع در دستر افراد برای برآورده کردن این نیازمندی‌ها در مراحل تحوّلی متفاوت، قابل تبیین است. همچنین در تبیین همبستگی مثبت سطح تحصیلات و ادراک تداخل کار-خانواده می‌توان به افزایش آگاهی از مسؤولیّت‌های خانوادگی و افزایش مسؤولیّت‌های شغلی در اثر افزایش سطح تحصیلات اشاره کرد. با توجّه به نتایج تحقیق به نظر می‌رسد با مدیریت صحیح، نیازمندی‌های مراحل تحوّل فرد و همچنین برنامه‌های مداخله‌ای برای افراد با سطح تحصیلات بالا بتوان از سطح تداخل کار- خانواده کاست. این پژوهش زمینه‌ی توجیه کاربردی این مسأله را فراهم کرده است. محدودیّت عمده‌ی این پژوهش نوع بررسی مقطعی آن است که دلایل آن ذکر شده است و البته با پیشنهاد یک پژوهش طولی راهی برای غلبه بر آن ارایه شده است.