موقعیت متن در دو داستان کوتاه خسرو نوشتة عبدالحسین وجدانی و نخستین جام، اثر مصطفی لطفی منفلوطی با رویکرد فرکلاف

Abstract

نظریة نـورمن فرکلاف یکی از رویکردهای تحلیل گفتمان انتقادی در نقد ادبیات داستانی است که متون را در سه سطح توصیف، تفسیر، و تبیین، بررسی می‌کند.در این جستار، سعی بر این است که دو داستان «خسرو» اثر عبدالحسین وجدانی و «نخستین جام» اثر مصطفی لطفی منفلوطی به دلیل همانندی‌های نسبتاً آشکار و متعدد در ساختار داستان سرگذشت قهرمانان، محتوا، و تفسیر نهایی، با استفاده از نظریة نورمن فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر، و تبیین تحلیل شود تا از این طریق لایه‌های مختلف معنا و درون‌مایة آن کشف و بررسی گردد. این پژوهش در پی آن است تا با شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌ها در نظام‌ها و وقایع اجتماعی به تبیین و تفسیر آنها با استفاده از پدیده‌های اجتماعی مشاهده‌شده در درون این نظام‌ها بپردازد. نتایج به‌دست‌آمده در تحلیل این دو داستان نشان می‌دهد که بدبختی‌ها و ناکامی‌های زندگی معتادان ریشه در استفاده نکردن از استعدادهای ذاتی و شرایط مطلوب جامعة خویش دارد و می‌توان میان این مشکلات و پیامدهای آنها ارتباط معنی‌داری برقرار کرد.