شیرین در گفتمان اسطوره‌ای معاصر و بازنمود آن در هنرهای نمایشی

Abstract

اسطوره‌های زنانه در ادبیات و هنر ایرانی حضوری کم‌رنگ دارد که بیانگر گذشته‌ای تک‌صداست. امروزه، در جهان چند‌صدایی معاصر و با حضور زنان، اسطوره‌های زنانه اهمیت یافته‌ و بخش قابل توجهی از هنر و ادبیات را به خود اختصاص داده اند. یکی از مهم‌ترین این اسطوره‌ها در ادبیات و هنر ایرانی اسطوره «شیرین» است. که به تنهایی و یا گاه با خسرو و فرهاد سه‌گانه‌ای را شکل می‌دهند که موضوع آفرینش آثار متعدد ادبی و هنری در حوزه‌های گوناگون بوده‌اند که بازتاب تفاوت در سلیقه‌های مولفان، گرایش ها و کشش های فرهنگی در هر زمان را می توان در آن جست. این مقاله تجلی شخصیت اسطوره‌ای شیرین در برخی از حوزه‌های هنر معاصر را در رویکرد گفتمان اسطوره‌ای مورد مطالعه قرار می دهد. این ترجمه‌های بینانشانه‌ای یعنی انتقال روایت کلامی به روایت‌های نمایشی و موسیقایی نیازمند تحلیل بینامتنی و بیش‌متنی خواهد بود. پرسش اصلی این است که چه شرایط و عواملی موجب بازآفرینی اسطورة شیرین در هنر معاصر ایرانی گردیده‌ است؟ چه دگرگونی‌هایی در ترجمة بینانشانه‌ای از نظام کلامی به نظام‌های دیگر رخ داده است؟ لذا ابتدا به حضور شیرین در ادبیات ایرانی پرداخته خواهد شد و سپس تصویر این شخصیت در تئاتر، سینما و موسیقی مورد مداقه قرار خواهد گرفت.