نقش زودخندانی در آلودگی میوه پسته به گونه‌های آسپرژیلوسو آفلاتوکسین در استان کرمان

Abstract

مقدمه: پسته‌های زودخندان از مهم ترین منابع آلودگی پسته به آفلاتوکسین در باغ و مراحل فرآوری این محصول به شمار می‌روند. در این پژوهش ویژگی‌های مختلف پسته‌های ترک‌خورده و میزان آلودگی آنها به قارچ‌ها و آفلاتوکسین مورد بررسی قرار گرفته است. <br />مواد و روش ها: ویژگی‌های مختلف پسته‌های زودخندان شامل خصوصیات ظاهری، آلودگیبه قارچ‌های گروه ‌<em>Aspergillusflavus</em>و<em>A. niger</em> و مقدار آفلاتوکسین با روش‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات روی سه رقم تجاری پسته شامل اوحدی، کله قوچی و احمد آقایی از دو باغ مختلف انجام گرفت و نتایج حاصل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از نرم افزار Mstatc تجزیه و تحلیل آماری شد. <br />یافته‌ها:از نظر کلی بیشترین میزان آلودگی به گونه‌های مختلف قارچ آسپرژیلوس مربوط به پسته‌های زودخندان با پوست سبز خشک و نیمه‌خشک با دامنه تغییرات 1/4 تا 66/5% بود. پسته‌های زودخندان با پوست سبز خشک و نیمه‌خشک همچنین بیشترین فراوانی آلودگی به شب‌پره خرنوب (1/9-54/5%) و رنگ‌گیری پوست استخوانی (30-86%) و کمترین وزن مغز (0-0/3 گرم در دانه) را به خود اختصاص دادند. میوه‌های پسته زودخندان با پوست نرم رویی نیز سطوح مختلفی از آلودگی را نشان دادند که میزان آلودگی قارچی در آنها از 0/75 تا 10/3%، شب‌پره ‌خرنوب 1/5 تا 9/5% و میزان رنگ‌گیری 21/5 تا 44/1 متغیر بود.این موضوع نشان دهنده اهمیت پسته‌های زودخندان و زمان تشکیل آنها در ریسک آلودگی میوه پسته به آفلاتوکسین می‌باشد. آلودگی به شب‌پره‌خرنوب باعث افزایش سطوح آلودگی به‌ قارچ‌های گروه ‌<em> A. flavus</em>و<em>A. niger</em> شده بود. آلودگی به قارچ‌ها، شب‌پره خرنوب و مورچه باعث کاهش وزن مغز میوه های پسته گردیده بود.نتایج نشان داد که پوست سبز پسته عاری از آفلاتوکسین‌ها می‌باشد، در حالی‌که پوست استخوانی و مغز حاوی سطوح متفاوت آفلاتوکسین‌ها بودند. مقایسه توانایی تولید آفلاتوکسین در جدایه‌ها مشخص نمود که 67 درصد جدایه‌ها تولید آفلاتوکسین های B₁ و B₂، 24 درصد تولید آفلاتوکسین B₁ و 9 درصد قادر به تولید آفلاتوکسین نبودند. <br />نتیجه‌گیری: استفاده از خصوصیات ظاهری و فیزیکی پسته‌های آلوده جهت جداسازی آنها در فرآوری و یا پس از آن می تواند در کاهش سطوح آلودگی پسته‌های فرآوری شده موثر واقع گردد. نتایج نشان دهنده ‌نقش کلیدی برداشت زودتر در کاهش سطوح آلودگی و مقدار آفلاتوکسین می‌باشد. حدود 95 و 5 درصد از آفلاتوکسین اندازه گیری شده به ترتیب مربوط به مغز و پوست استخوانی بود و برای اندازه‌گیری دقیق آفلاتوکسین بهتر است پوست استخوانی از سنجش‌های مربوطه حذف گردد.