تبیین نظریة دین طبیعی با تأکید بر رویکرد فرگشتی دانیل دِنت و نقدهای خداباورانة آلوین پلنتینگا

Abstract

در این مقاله ابتدا با تبیین نظریة دین طبیعی، بررسی زیست‌شناسانه‌ای از دین ارائه می‌شود و دین هم‌چون پدیده‌ای طبیعی بررسی می‌شود. از نظر نئوداروینیست‌ها دین حتی اگر متعالی و از جهان دیگر باشد می‌تواند به عنوان پدیده‌ای طبیعی که به توسط انسان ظهور یافته و محقق ‌شود، ملاحظه شود. برای تفسیر رویکرد دین طبیعی می‌توان گفت نئوداروینیست‌هایی چون دِنت، نمی‌خواهند دین را «تبیین» کنند، بلکه می‌خواهند علاقة انسان‌ها را به دین به صورت فرگشتی بیان کنند؛ یعنی در این تبیین، روایتی تاریخی و فرگشتی از دین ارائه می‌شود و همچنین دین را از امور سازگار با اجتماع می‌داند که توانسته است در یک انتخاب طبیعی باقی بماند. استدلال دنت در خصوص ماندگاری دین این است: «دین به این علت باقی مانده است که قدرت نظم‌بخشیدن به اجتماع را داشته باشد وگرنه طبیعت آن را از میان می‌برد». از بین خداباوران معتقد به نظریة تکامل، پلنتینگا نقدهایی به دِنت مبنی بر نظریة خود بر اساس خداباوری و «فرگشت خدابنیاد» وارد می‌کند، از نظر پلنتینگا خدمت عمدة دِنت به موضوع فرگشت و دین‌پژوهی تکاملی ناظر به طرح نظریة <strong>ایدة خطرناک داروین</strong> است. ما در این مقاله نشان خواهیم داد، ایدة داروین، لزوماً خطرناک نیست و می‌توان فرگشت را به عنوان الگویی برای آفرینش الهی درنظر گرفت.