حکم فقهی تحصیل معرفت بر کودکان ممیز پیش از بلوغ*

Abstract

گفتمان فقهی رایج معتقد است مکلفان، موضوع واجب و حرام هستند و انسان قبل از بلوغ تکلیفی ندارد. بدین‎سان کودکان به محض رسیدن به بلوغ، ناگهان با مجموعه‎ای از واجبات فقهی مواجه می‎شوند. از طرف دیگر، تکالیف و خصوصاً مناسک دین نیز مبتنی بر بنیادهای معرفتی هستند که مهم‎ترین آنها معرفت خدای متعال است و همین مبنا به آن ظواهر معنا می‎دهد و اصولاً اعمال عبادی از غیرمسلمان پذیرفته نمی شود. در اینجا پرسش مهمی که رخ می‎دهد این است که چه زمان معرفت خدای متعال بر کودک واجب است؟ اگر قبل از بلوغ واجب باشد با گفتمان یادشده در بی‎تکلیفی کودکان ناسازگار است و اگر پس از بلوغ باشد، لازم است تا مدتی کودک از تکالیف فقهی معاف شود که این هم با بخشی دیگر از آن گفتمان یعنی قطعیت تکالیف برای مکلفان درگیر است. برخی معتقدند: کسب معرفت بر کودکان ممیز قبل از بلوغ واجب است اما پژوهش فرارو با روش اسنادی اثبات کرده است که کودک قبل از بلوغ، تکلیفی برای کسب معرفت ندارد و وجوب عقلی آن نیز با حکم شرع که همان حدیث رفع باشد برداشته شده و ترک تکالیف تا زمان کسب معرفت نیز مشکلی از نظر قواعد فقه ندارد.