آسیب‌شناسی کاربرد زبان علم در کتاب‌های دانشگاهی رشتۀ زبان و ادبیات فارسی

Abstract

رعایت اصول زبان علمی در پژوهش‌های علمی و آثار دانشگاهیِ مربوط به رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، همانند آثار علمی و دانشگاهیِ رشته‌های دانشگاهی دیگر، ضروری است. از جملۀ این اصول می‌توان به این نکات اشاره کرد: زبان علم نقش ارجاعی دارد؛ نشانه در زبان علم غیرانگیخته، دلبخواهی، و قراردادی است؛ کارکرد آن ابلاغ پیام است؛ کمترین میزان چندمعنا‌شدگی را دارد؛ و ساخت‌های روشن زبان را به‌کار می‌گیرد.گاه در کتاب‌های دانشگاهی رشتۀ زبان و ادبیات فارسی شاهد کاربردهایی هستیم که از این اصول تخطی می‌کنند. هدف این پژوهش بررسی انواع تخطی از این اصول است. این پژوهش بر روش تحقیق کیفی مبتنی است و با نمونه‌گیری نظری، انواع تخطی از اصول مورد نظر بررسی می‌شود. براساس یافته‌های تحقیق، انواع این تخطی در سطوح واژه، گروه، و بند در این آثار بدین قرار است: کاربرد قاعده‌افزایی، کاربرد انواع قاعده‌کاهی (زمانی، معنایی، و سبکی)، کاربرد تشبیه ادبی، نقل از آثار ادبی با هدف ایجاد نقش شعری زبان، کاربرد واژه‌های مبهم، و داوری ارزشی.