کاربرد منطق فازی در تعیین ساختار بازار زیربخش‏ های صنعتی ایران

Abstract

ساختار بازار یکی از مهم‏ترین ویژگی‏های هر صنعت برای تحلیل وضعیت آن به‌شمار می‏رود. برای بررسی ساختار بازار شاخص‏های مختلفی همچون تمرکز، صرفه‏های مقیاس، ورود بنگاه‏ها، و تفاوت کالا وجود دارد. اما، اغلب مطالعات انجام‌شده در این زمینه از یکی از این شاخص‏ها (معمولاً تمرکز) به منظور تعیین ساختار بازار استفاده می‏کنند. در این مطالعه، با استفاده از روش‏شناسی منطق فازی، یک شاخص جامع ساختار بازار از ترکیب سه متغیرِ تمرکز، صرفه‏های مقیاس و تعداد ورود بنگاه‏ها به صنعت ساخته می‏شود و با استفاده از آن به بررسی ساختار بازار زیربخش‏های صنعتی ایران در سطح کُدهای چهاررقمی ISIC در سال 1386 پرداخته می‏شود. نتایج حاکی از پایین‌بودن میزان شاخص جامع محاسبه‌شده برای تعیین ساختار بازار در اکثر زیربخش‏های صنعتی ایران است؛ به طوری که 63 صنعت دارای شاخص ساختار بازار کمتر از 22_/0 هستند؛ عمدة دلیل آن کم‌بودن صرفه‏های مقیاس در صنایع مذکور است. همچنین، رتبه‏بندی زیربخش‏های صنعتی مذکور، بر اساس میزان رقابتی‌بودن، نشان می‏دهد که صنایع تولید آجر با شاخص ساختار بازار 037_/0 به عنوان رقابتی‏ترین صنعت و صنایع تولید جواهرات و کالاهای وابسته با شاخص ساختار بازار 781_/0 انحصاری‏ترین صنعت است.