رویکرد مفهومی- نقشی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان

Abstract

یادگیری نقش‌های زبانی و نحوه­ی اجرای آنها، از جمله اهداف مهم در تدریس زبان خارجی/دوم است. از آن‌جا که تاکنون پژوهش چندانی جهت شناسایی نقش‌ها و مفاهیم زبان فارسی صورت نگرفته است، ضرورت داشت که پس از شناسایی صورت‌های بی‌نشانِ پنج نقش پرکاربرد زبانی در موقعیت‌های مختلف، از آنها در تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان استفاده نماییم. از این‌رو، پس از جمع‌آوری داده‌های لازم از مکالمات صورت گرفته بین فارسی‌زبانان و اجرای یک آزمون اعتبارسنجی با شرکت 60 فارسی‌زبان (30 زن و 30 مرد)، صورت‌های بی‌نشانِ پنج نقش‌ زبانی «احوال‌پرسی کردن»، «معرفی کردن»، «قبول کردن دعوت»، «مخالفت‌ کردن» و «قول دادن» به دست آمد. از ترکیب موقعیت‌های مختلف، براساس سن، مرتبه­ی اجتماعی و میزان صمیمیت افرادِ درگیر در صورت‌های زبانیِ به دست آمده، شش درس زبان فارسی در قالب مکالمه تولید گردید. سپس از دانشجویان زنِ غیرایرانیِ دانشگاه علامه طباطبائی جهت گذراندن درس‌های تهیه شده در این پژوهش استفاده گردید. پس از انجام پیش‌آزمون و کسب اطمینان از همگن بودن دو گروه کنترل و آزمایش، دروس تولید شده طی سه جلسه­ی آموزشی، به گروه آزمایش تدریس شد. در پایان، به منظور آزمون فرضیه­های تحقیق، از آزمون‌های خی‌دو و فریدمن، و تحلیل کوواریانس تک‌متغیری (آنکوا) استفاده شد که نتایج به دست آمده حاکی از تأثیر مثبت برنامه­ی درسی مفهومی-نقشی در تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان است.