دانش فقه؛ بنیاد روش‏‌شناختى عقل عربى - اسلامى

Abstract

«عقل یعنى اندیشه به مثابه ابزارى براى آفرینش نظرى; ابزارى که ساخته فرهنگ معینى است که ویژگى، (Particularity) خاص خود را دارد. و عقل عربى یعنى اندیشه‏اى که بالذات ساخته فرهنگ عربى است; فرهنگى که تاریخ تمدن عرب را با خود حمل مى‏کند و واقعیت آنان را باز مى‏تاباند و از آرمانهاى آنها براى آینده حکایت مى‏کند و در عین حال موانع پیشرفت و عوامل عقب‏ماندگى کنونى آنها را نیز با خود حمل مى‏کند و باز مى‏تاباند و حکایت مى‏کند.» «این تعریف با همه عیبهایى که دارد ما را گامى مهم به پیش مى‏برد; گامى که ما را از گستره تحلیل‏ایدئولوژیک به گستره پژوهش معرفت‏شناختى گذر مى‏دهد. » «یگانه هدف ما تحلیل‏«علمى‏» «عقل‏»ى است که از راه آفرینش فرهنگى ویژه شکل گرفته و به میانجى همین فرهنگ، فرهنگ عربى اسلامى پدید آمده است.» «مراد ما از «عقل عربى‏» عقل متکون و ساخته شده، [la raison constituee] است; یعنى همه مبانى و قواعدى که فرهنگ عربى چونان بنیادى براى اکتساب معرفت پیش مى‏کشد یا به دیگر سخن به مثابه نظامى معرفتى تحمیل مى‏کند.»