فراتحلیل تاثیر کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها

Abstract

<strong>پیشینه و اهداف:</strong> ماهیت آموزش عالی به علت پیشرفت فاوا در حال تحول بوده و این فناوری­ها بر روی رسالت دانشگاه­ها در ابعاد آموزش و پژوهش تاثیر به­سزایی گذاشته است. فاوا واسطه­ای­ست که امکان بیان طیف گسترده­­ای از اطلاعات، اندیشه­ها، مفاهیم و پیام­ها را فراهم می­کند. این پدیده با تمام ویژگی­ها و کاربردهایی که دارد، عبارت است از گردآوری، سازمان­دهی، ذخیره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد که با استفاده از ابزارهای رایانه­ای و مخابراتی صورت پذیرد. فاوا به عنوان رویکردی نوین، مکمل آموزش است نه جایگزین آن، هدف از توسعه آن، بهبود و کارآمدتر ساختن منابع آموزش و پرورش، به ویژه منابع انسانی است. مطالعات متعددی در گذشته اثرات مثبت فاوا را در تدریس نشان داده‌اند. گسترش فناوری اطلاعات و استفاده از ابزارها و مفاهیم نوین، زمینه بسط اطلاعات و دسترسی آسان و کم هزینه را برای فراگیران اعم از دانش­آموزان، دانشجویان و معلمان به روش برخط فراهم کرده و تبادل سریع اطلاعات و تعاملات فرهنگی را میسر می­سازد. مؤسسات آموزش عالی نیز به طور فزاینده­ای نسبت به استفاده از فاوابه عنوان ابزاری برای یاددهی یادگیری، همکاری­های علمی، ارتباطات علمی، توسعه و توانمندی اعضای هیئت علمی برنامه­ریزی کرده و در عمل، سعی بر آن دارند که فاوا را برای تحقق اهداف به کار ببرند. در مواجه با نیاز جهانی کاربرد فاوا به استادان در جایگزین نمودن روش‌های آموزش سنتی با ابزار و امکانات آموزش و یادگیری مبتنی بر فناوری کمک خواهند کرد. اما امروزه این امر برای آموزش خیلی مهم­تر از گذشته است، زیرا ابزارهای جدید و استفاده از فاوا در روش­های آموزشی مؤثرند. به نظر می­رسد فاوا تاثیر شگرفی بر فرایند یادگیری در آموزش عالی از طریق ارائه فرصت­های جدید و جالبی برای اساتید و دانشجویان داشته باشد. هدف پژوهش حاضر فراتحلیل پژوهش­های انجام شده در زمینه تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد آموزشی و پژوهشی استادان، جهت برآورد اندازه اثر واقعی فاوا بر عملکرد آموزشی و پژوهشی استادان بود.<br /> <strong>روش‌ها‌</strong><strong>:</strong> کلیه پژوهش­های انجام شده، تا پایان سال 1396 در زمینه رابطه­ی میزان استفاده از فناوری اطلاعات با عملکرد آموزشی و پژوهشی اعضای هیأت علمی در ایران جامعه پژوهشی می­باشد. با بررسی همه پژوهش­های انجام شده تعداد 6 پژوهش درباره اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد آموزشی استادان و همچنین تعداد 5 پژوهش درباره اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد پژوهشی استادان که دارای ویژگی­های مناسب برای ورود به فراتحلیل بودند، انتخاب شدند. ابزار پژوهش، چک لیست گزینش پژوهش­ها از نظر فنی و روش­شناختی بود . مدل فراتحلیل ترجیحی در این پژوهش رویکرد ترکیب نتایج هانتر و اشمیت بود. برای تفسیر نتایج نیز از رویکرد کوهن استفاده شد.<br /> <strong>یافته‌ها:</strong> اندازه اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد آموزشی استادان نیز 413/0 می­باشد که برمبنای شاخص­های تفسیری، بالاتر از متوسط است. همچنین اندازه اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد پژوهشی استادان نیز 315/0 می­باشد که برمبنای شاخص­های تفسیری، متوسط است.<br /> <strong>نتیجه‌گیری:</strong> کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد آموزشی و پژوهشی استادان به طور معناداری تأثیر دارد. با توجه به نتایج به دست آمده و کمیت و کیفیت پژوهش­های موجود، پیشنهاد می­شود تحقیقات این دو حوزه در سطح بالاتری از لحاظ کیفی و رعایت قواعد تدوین مقاله و اجرای پژوهش انجام شود. همچنین برای رسیدن به یک نتیجه قابل اعتماد در مرحله اول از آمار پارامتریک درطرح خود استفاده کنند و روش­های آماری قوی همراه با نمونه متناسب و روش های نمونه­گیری مناسب با جامعه استفاده گردد