تصویر سازی کتب چاپ سنگی، بازتاب تحولات صنعتی و فرهنگی ایران در دوران قاجار

Abstract

کنش تحولات اجتماعی ایران در دوران قاجار به ویژه تحولات فرهنگی و صنعتی، سرآغاز شکل‌گیری گونه‌های نوینی در ساختار نقاشی ایرانی از جمله تصویرسازی کتب چاپ سنگی گردید. سؤال این مقاله آن است که تحولات مذکور چه نقشی در ایجاد تصویرسازی کتب چاپ سنگی بر عهده داشت و پیامدهایش چه بود؟ زیرا از یکسو تحولات صنعتی جامعه از جمله ورود و رواج چاپ سنگی مهم‌ترین عامل فنی در تولید این گونة نوین بود و از سویی دیگرگسترش رفت و آمدهای متقابل هنرمندان ایرانی و اروپایی بستر ایجاد تجمع فرهنگی در سبک تصویرسازی کتب چاپ سنگی و کلیت نقاشی ایرانی را به وجود آورد. <br /> این مقاله از نوع کیفی و به روش تحلیلی است. شیوة گردآوری اطلاعاتش مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای و مطالعة اسناد تصویری است. در خصوص وجود روابط انضمامی میان هنر و جامعه در حوزة جامعه شناسی هنر بحث‌های متنوعی وجود دارد، اما به ‌منظور تحقق تحلیلی صحیح از موضوع، ترکیبی از نظریة تراوش فرهنگی و بازتاب به‌ عنوان یک ابزار روش شناختی به نظر مناسب می‌باشد. هدف این مقاله، بیان آن است که تحولات اجتماعی این دوران، افزون برآنکه سرآغاز شکل‌گیری سبک تصویرسازی کتب چاپ سنگی بود منجر به تجمع فرهنگی در ساختار نقاشی ایرانی گردید و در عرصة چاپ پیامدهایی چون عمومی‌سازی نقاشی و خروج آن از انحصار طبقه‌ی فرادست جامعه، ایجاد موضوعات نوین با مخاطبان جدید و مشارکتی معین در فرهنگی فنی بر جای گذاشت و در نهایت اینکه توانمند به تداوم سیر تکوینی نقاشی ایرانی گردید.