عناصر ادبیات شگرف در رمان انجیر معابد

Abstract

ادبیّات شگرف در حیطة نقد و انواع ادبی مطرح شده است.در این نوع ادبی با رخدادهایی رو به رو هستیم، که خواننده در نگاه اوّل نمی­تواند، تصمیم بگیرد، که این حوادث واقعی است یا غیرواقعی. خواننده در طول رمان درمی­یابد، اتّفاقاتی که رخ می­دهد، واقعی است و در ادامه با توجیهات عقلانی و منطقی و در نظر گرفتن برخی شروط، ماجراها را طبیعی در نظر می گیرد. ادبیّات شگرف در دو حوزة ساختاری و محتوایی قرار می­گیرد و افرادی چون تودورف در ساختار و کسانی چون فروید در بحث روانشناسی و محتوایی به تعریف و توضیح آن پرداخته­اند. هر دو نظریه­پرداز تردید و ترس را اصلی­ترین ویژگی­های­ ادبیّات شگرف می­دانند. ترس و تردید در خواننده، راوی و شخصیّت‌ها وجود دارد. تردید مقوله­ای است که تودورف بر آن تأکید دارد، در حالی که فروید ترس را بیشتر مدّنظر قرار می­دهد. نگارندگان در این مقاله به تحلیل ساختاری و محتوایی رمان «درخت انجیرمعابد» نوشتة­ احمد محمود از منظر ادبیّات شگرف، می‌پردازند. برای تحلیل و بررسی رمان، ابتدا کلیّتی از اثر در انطباق با ادبیّات شگرف بیان شد، همچنین شروط و توجیهاتی که تودورف برای ادبیّات شگرف قائل شده است، در این مقاله ذکر و بررسی شد­، سپس عناصر و شگردهای داستان­نویسی رمان که منطبق با ادبیّات شگرف است، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.از میان این عناصر و تکنیک­ها، نوع توصیف شخصیّت­ها، زاویة دید، کانونی­شدگی بیانگر تردید شخصیّت است و جریان سیّال ذهن، مضمون، تداعی معانی و تقابل به خواننده این امکان را می‌دهد تا در برداشت­هایش به تردیدی که در شخصیّت و متن به وجود آمده است، پی ببرد. نتیجة این پژوهش حاکی از آن است، که در این اثر با انواع تردید رو به رو هستیم: تردید خواننده، راوی و شخصیّت. در نتیجه رمان درخت انجیر معابد به خاطر برجسته بودن ویژگی تردید در آن و نیز وجود اتّفاقات عجیب و غریب و نیز نحوة خاصّ روایت در پیوند با عناصر داستان در آن در زمرة ادبیّات شگرف قرار می گیرد.