تحلیلِ گفتمان پارِسیا در روایتِ حسنکِ وزیر

Abstract

تاریخ گرایان کهن، متن را در درجة اوّل اهمیّت قرار می‌دادند و تاریخ را در حکم پس‌زمینه می‌دانستند. آن‌ها بر آن بودند که تاریخ، بازتاب دقیقی از رخدادهای واقعی است و تاریخ نگاران بدون هیچ شائبة حُبّ و بغضی، وقایع را آن‌گونه‌که حادث شده است ترسیم می‌کنند، ولی تاریخ‌گرایان نوین، درست عکس آن می‌اندیشند و تصریح می‌کنند که کُلّ تاریخ واجد کیفّیتی ذهنی است؛ زیرا افرادی نوشته‌اند که جانبداری‌های شخصی‌شان در تفسیر آن‌ها از تاریخ تأثیر گذاشته است. این تاریخ‌گرایان مطرح می‌کنند که تاریخ یکی از بسیار گفتمان‌ها یا شیوه‌های دیدن و اندیشیدن دربارة دنیاست. نوشته حاضر بر اساس نظریة تاریخ‌گرایی نوین به تحلیل گفتمان پارِسیا، در داستان حسنک وزیر می‌پردازد. پارِسیا اصطلاحی یونانی است به معنای راستگویی و رُک‌گویی و «میشل فوکو» آن را از متون یونانی گرفته است. پارسیاستِس، کسی است که هر آن چه در ذهن دارد را بیان می‌کند. پرسشی که ذهن نگارندگان را به خود مشغول داشته، این است که آیا با توجّه به ایدة فوکو می‌توان سلطان مسعود و حسنک را پارسیاستِس دانست؟ از این رو، به تحلیل داستان حسنک وزیر با توجّه به چرخش زبانی می-پردازند.