بررسی گذراییِ کتاب «خواندن و نوشتن دورۀ مقدماتی نهضت سوادآموزی» از منظر فرانقش اندیشگانی

Abstract

توجه به ویژگی «گذراییِ» افعال، نقش مهمی در حوزۀ محتوا و به‌ طور خاص درک مطالب کتب آموزشی، بویژه آموزش زبان دارد؛ یعنی در سطح پایۀ درک مطلب خواندن کتب آموزشی و سوادآموزی، بندهای با گذراییِ بسیار بالا و به‌تدریج در سطوح بعدی، گذراییِ با مقیاس‌های بعدی باید لحاظ شود. هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل موردیِ کتاب «خواندن و نوشتن فارسی دورۀ مقدماتی نهضت سوادآموزی» با استفاده از نظریۀ یادگیری زبان‌‌بنیادِ هالیدی (1993) در زمینۀ کاربرد ساخت‌های با میزان گذراییِ بالا و بنیادی در گفتار کودکان و همچنین دیدگاه هالیدی و متیسن (2004) دربارۀ «گذرایی» از طریق بررسی فرآیندهای فعلی، از دیدگاه فرانقش اندیشگانی است. بر این اساس می‌توان با بررسی گذراییِ افعال موجود و تعیین بسامد وقوع آنها در کتاب مورد بحث، به میزان گذراییِ کتاب پایۀ سوادآموزی دست یافت. نتایج نشان می‌دهد که میزان گذراییِ بندها در این کتاب حدود 47% پایین است و اغلب بندها دارای فعل‌های ذهنی و رابطه‌ای هستند و در مرحلۀ بعد، فعل‌های مادی قرار می‌گیرند؛ در حالی‌که در سطح پایۀ سوادآموزی، متن باید گذراییِ بالایی داشته باشد.