پاره ای از نوآوری های حکیم رفیعی قزوینی

Abstract

<em>از حکیم رفیعی قزوینی آثار اندکی باقی مانده است، اما همین اندک مشتمل بر نوآوریهایی است. در این مقاله به پنج نوآوری از این فیلسوف و عارف الهی پرداخته شده است، راجع به این مباحث: </em><br /> <em>1. در بارۀ معنای کمال الهی در جنب جمال و جلال الهی، که وی برخلاف مشهور آن را نه مجموع جمال و جلال بلکه امری ورای آن دو گرفته و عبارت دانسته است از تمامیت ذات الهی به عینیت ذات و صفات و عینیت خود صفات با هم.</em><br /> <em>در ذیل همین بحث، حکیم رفیعی تعریفی از جمال و جلال ارائه می‌دهد که جامع تعریف فیلسوف و عارف است و خود این تعریف نیز خالی از ابتکار نیست.</em><br /> <em>2. در شرح عبارت «اللهم انی اسئلک بما تجیبنی به حین اسئلک»، که او علاوه بر معنایی که در مرحلۀ اول به ذهن می‌آید، معنایی ذکر می‌کند که حکایت از ذهن جوال و نوجوی او دارد.</em><br /> <em>3. در خصوص نفی ترکیب از ذات الهی و بیان اینکه ترکیب به هر نحوی که باشد، مستلزم امکان است، که او در این مسئله برهانی اقامه می‌کند و در انتها می‌گوید که آنچه گفتیم در هیچ کتابی مکتوب نیست.</em><br /> <em>4. در توضیح این سخن حکما که تأثیر جسمی در جسمی دیگر نیازمند وضع و محاذات است، مراد از وضع و محاذات را نوعی اتحاد و اتصال می‌داند.</em><br /> <em>5. در نقد این سخن مشهور که ارادۀ غیر از شهوت است و از همین رو، انسان گاهی چیزی را اراده می‌کند که متعلق شهوت او نیست و گاهی چیزی را مورد شهوت قرار می‌دهد که اراده‌اش بدان تعلق نگرفته است.</em>