شواهد باستان شناختی حوزه آب گیر سد احمدبیگ لو، مشکین شهر

Abstract

سد احمدبیگلو در دامنه‌ی شمالی ارتفاعات سبلان در استان اردبیل و در شمال‌غربی ایران واقع شده است. این سد از نظر تقسیمات داخلی، جزو شهرستان مشکین‌شهر است و از مشکین‌چای مشروب می‌شود. بررسی باستان‌شناختی حوزه‌ی این سد، در تابستان 1387 با هدف شناسایی و ثبت هرچه سریع‌تر محوطه‌های حوزه‌ی آب‌گیری آن و سپس انجام مطالعات و کاوش‌های نجات‌بخشی این محوطه‌ها انجام شد. تعداد، نوع و وسعت محوطه‌های باستانی، ارتباط مکانی و زمانی و چگونگی توالی استقراری محوطه‌ها، از جمله پرسش‌های اساسی این طرح مطالعاتی بودند. در اجرای این پژوهش، مراحل انجام کار در دو مرحله‌ی کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفت. بررسی مزبور به‌صورت پیمایشی فشرده در محدوده‌ی حوزه‌ی آبگیر سد انجام گرفت و حاصل آن شناسایی 12 محوطه‌ی باستانی از دوران پارینه‌سنگی تا دوره‌های متأخر اسلامی بود. تاریخ‌گذاری محوطه‌ها براساس گونه‌شناسی و مطالعات مقایسه‌ای مجموعه‌های سطحی گردآوری شده انجام شد. مقاله‌ی مذکور بعد از ارائه‌ی نتایج بررسی، با توجه به آثار سفالی به‌دست آمده، فرهنگ‌ها و تداوم سنت‌های سفالی حوزه‌ی سد را مورد مطالعه قرار خواهد داد. با توجه به مطالعه‌ی محوطه‌های شناسایی شده، قدیمی‌ترین ادوار فرهنگی و استقرارهای اولیه‌ی این حوزه، دو محوطه‌ی باز (محوطه‌های شماره 3 و 5) دوره‌ی پارینه‌سنگی‌اند که نشانگر وجود شرایط زیست‌محیطی مناسب محل برای سکونت جوامع پارینه‌سنگی است. از جمله دیگر آثار شاخص، آثار دوره‌ی مس‌سنگ‌اند که در دو محوطه‌ی (محوطه‌های شماره 5 و 8) به‌دست آمده‌اند. در دوره‌ی مفرغ و آغاز تاریخی (عصر آهن) 4 محوطه (محوطه‌های 3، 5، 7 و 8)، در دوره‌ی تاریخی، 11 محوطه (محوطه‌های شماره‌های 1، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11 و 12) و در دوره‌ی اسلامی نیز، 6 محوطه (1، 2، 3، 4، 9 و 12) دارای شواهد استقراری بوده‌اند. در محوطه‌های شماره 4 و 10، نمونه‌هایی از قبور کلان‌سنگی که در حوزه‌ی فرهنگی ‌شمال‌غرب ایران تعدادی از آن‌ها شناسایی و مطالعه شده‌اند، به‌دست آمد.