کلاس های موضوعی؛ دستاوردها، محدودیت ها و راهکارها

Abstract

این مقاله برگرفته از تحقیقی است که در پژوهشگاه مطالعات آموزش وپرورش به سفارش دفتر راهنمایی تحصیلی انجام شده و منظور از آن ارزشیابی اجرای آزمایشی طرح کلاس های موضوعی در مدارس راهنمایی کشور بوده است. اهداف این تحقیق شامل مشخص کردن میزان تحقق هدف های طرح کلاس های موضوعی و راه کارهای اصلاح و بهبود آن است. در سؤالات تحقیق به بررسی تفاوت میان مدارس مشمول و غیرمشمول در زمینة بهبود فرآیندها و افزایش دستاوردهای آموزشی، پیامدها، قوت ها، ضعف ها و راه کارهای اصلاح و بهبود طرح و کم و کیف دوره های آموزشی پرداخته شده است. روش توصیفی و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه، مصاحبه، مشاهده و آزمون های پیشرفت تحصیلی گردآوری شده است. برای انجام این تحقیق 8 مدرسة موضوعی دخترانه و پسرانه از میان 62 مدرسة مشمول طرح آزمایشی به صورت تصادفی انتخاب شده است. سپس برای فراهم کردن امکان مقایسة آن ها با مدارس عادی، 8 مدرسة راهنمایی غیرمشمول - که با توجه به نظر کارشناسان از نظر فضا و تجهیزات و نیروی انسانی وضعیتی مشابه مدارس موضوعی داشته اند- هم انتخاب شده است. حجم نمونه شامل1350 نفر دانش آموز، 350 نفر معلم، 400 نفر والدین، 16 نفر مدیر و 25 نفر صاحب نظر است. یافته های تحقیق نشان می دهد که، در مجموع، مدارسِ مشمول نسبت به مدارس غیرمشمول از عملکرد بهتری برخوردار بوده و در تحقق اهداف خود موفق بوده اند. در مورد پیشرفت تحصیلی، تفاوت میان معدل نیم سال اول در سال اجرای این تحقیق (سال تحصیلی 90- 89)، معدل سال قبل و همچنین تفاوت نمرات در آزمون های برگزار شده در درس علوم به نفع مدارس مشمول معنادار بوده، اما در آزمون های ریاضیات و ادبیات گرچه نمرات مدارس مشمول بالاتر بوده، اما تفاوت آن ها معنا دار نبوده است. همچنین کم و کیف دوره های آموزشی برگزار شده برای معلمان و مدیران مدارس مشمول نیز، از نظر مخاطبان، مورد قبول نبوده است. در مجموع، این طرح علیرغم داشتن مشکلات متعدد ناشی ازکمبود امکانات با موفقیت اجرا شده است. این موفقیت می تواند ناشی از تحت نظارت و ارزشیابی بودن و ضرورت پاسخ گویی مجریان در قبال مسئولیت خود باشد. بر این اساس، قضاوت در مورد تداوم اجرا و گسترش طرح، مستلزم ارزشیابی های تکوینی و تراکمی در مراحل بعدی اجرای آن است.