تأثیر به‌کارگیری حوزۀ معنایی و واژگانی در تصحیح متن تعلیمی

Abstract

استفاده از نظریه‌های مختلف زبان‌شناسی برای تحلیل کیفیت متون ادبی، در دهه‌های اخیر از مقبولیت فراوانی برخوردار بوده؛ به‌ویژه که با به‌کارگیری این امر، افق‌های نگرش تازه‌ای در نقد متون ادبی به وجود آمده است. یکی از مهم‌ترین حوزه‌های زبان‌شناسی، مبحث «معنی‌شناسی» است که خود شامل مصادیق مختلفی است. از جمله موضوعات مهم معنی‌شناسی، مسئلۀ حوزۀ معنایی و واژگانی است که زبان‌شناسان مختلف، دربارۀ این دو حوزه در آثار خود صحبت کرده‌اند. این نظریه را حتی در تصحیح متون فارسی می‌توان به کار گرفت. این مقاله با به‌کارگیری تکرار، با هم‌آیی‌ معنایی، تضاد معنایی و جز این‌ها به بررسی دو اثر تعلیمی تصحیح‌شده (<em>قابوسنامه</em> و <em>بوستان</em> سعدی) از سوی مرحوم یوسفی می‌پردازد. باتوجه به مجال مقاله می‌کوشد تا با این عناصر، متن تصحیح‌شده را واکاود و انتخاب اصح و ادق را از غیر اصح باز نماید. باهم‌آیی‌ واژگانی و معنایی در این دو اثر تعلیمی بررسی شد و دلیل انتخاب نسخه‌بدل به متن یا متن به نسخه‌بدل‌ها باز نموده شد.