اثر تغییرات اقلیمی بر تولید بخش کشاورزی ایران: مطالعه موردی محصول گندم

Abstract

کشاورزی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران بوده که باتوجه به تداوم تغییرات اقلیم و موقعیت جغرافیای خشک و نیمه خشک ایران اثرات منفی بسیاری از این تغییرات دیده و می‌تواند به خود ببیند. در این پژوهش با تفکیک اثرات مختلف تغییر اقلیم و در نظر گرفتن چهار سناریو به ترتیب شامل تغییر نرمال اقلیم، تغییر اقلیم، تغییرپذیری اقلیم و تغییر توامان اقلیم و تغییر پذیری اقلیم به بررسی اثرات هر یک بر میزان بارندگی و در ادامه بر سطح زیر کشت، میزان درآمد و قیمت محصول گندم به عنوان مهم‌ترین محصول زراعی ایران پرداخته شده است. از این رو با بکارگیری روش برنامه‌ریزی ریاضی مثبت و با استفاده از اطلاعات آب و هوایی ایران و همچنین داده‌های مربوط به هزینه و تولید گندم طی سال‌های 1394-1379 روند 20 ساله موارد فوق بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در شرایط تغییر توامان اقلیم و تغییر اقلیم به نسبت دو شرایط دیگر کاهش شدیدتری در بارندگی رخ خواهد داد. همچنین در این دو شرایط اقلیمی کاهش در سطح زیر کشت، کاهش در درآمد و افزایش قیمت شدیدتر از دو شرایط دیگر خواهد بود. متوسط سطح زیرکشت گندم به صورت سالانه به ترتیب 15/2467، 89/1994، 23/2473 و 59/1993 هزار هکتار، متوسط درآمد سالانه کشاورزان گندم ایران نیز به ترتیب 4/13247، 59/10711، 07/13280 و 61/10704 میلیارد تومان و متوسط قیمت هر تن گندم در سال 79/14، 85/17، 77/14 و 87/17 میلیون تومان خواهد بود.