ذاتی‌گرایی علمی از کریپکی تا اِلیس

Abstract

ذاتی‌گرایی(Essentialism) نظریه‌ای متافیزیکی است که ریشه در سنت پربار ارسطو دارد. در این نظریه برخی ویژگی‌ها، هویت یک شی‌ء را تعیین می‌کنند. قائلان به چنین دیدگاهی، هر شی‌ء را دارای ذات مختص به خود می‌دانند. نفی امکان شناخت ذات اشیاء، نقدی است که بر نظریه­ی ذاتی‌گرایی ارسطو وارد شده است. این انکار به­ویژه در آموزه‌های پوزیتیویسم منطقی با رد مابعدالطبیعه به اوج خود رسید. علاوه بر متن دست‌آوردهای دکارت، لایب‌نیتس، نیوتن، لاک، هیوم، و بحث‌های معناشناختی کریپکی و پاتنم، رویکرد نوینی از ذاتی‌گرایی در چهر­ه­ی علمی آن مطرح گردید. اِلیس با ارائه­ی متافیریکی نوین به این ذاتی‌گرایی کمک کرد. این ذاتی‌گرایی با طرح نوع طبیعی در چارچوب مابعدالطبیعه علم، غنای درخور توجهی یافت و انواع طبیعی و ویژگی‌های ذاتی آن‌ها از جایگاه خاصی در ذاتی‌گرایی علمی برخوردار شدند. بر هر دو جریان در پیوند با مسئله­ی ارجاع، ارتباط میان ویژگی‌های میکروسکوپیک و ماکروسکوپیک و این­همانی نوع طبیعی و ساختار شیمیایی نقدهایی وارد شده است. هدف این مقاله، این است که ضمن طرح ذاتی‌گرایی و نوع طبیعی از منظر فیلسوفان علم نام­برده، نشان داده شود که کدام یک از دیدگاه‌های فیلسوفان فوق، توان پاسخ­گویی به نقدهای موجود را دارد. پاسخ به نقدهای موجود، اهمیت توجه به واقعیت به­جای زبان را نشان می‌دهد. دست­آورد چنین دیدگاهی در مباحث مربوط به جهان‌های ممکن، تمایز میان تحلیل و معناشناسی ویژگی­های گرایشی، ارجاع به آن‌ها و چرایی عدم تحویل کلی ساختاری به غیرساختاری بازتاب می‌یابد. <br />