تعلیمیات (ta mathematica) افلاطون و ارتباط آن با حیات عالم

Abstract

این مقاله اظهارات افلاطونی مشهور، لئون روبن را مبنی بر این که افلاطون میان نفس و تعلیمیات نوعی قرابت نزدیک به وحدت می­دیده است، تأیید و اثبات می­کند. بدین معنی که منظور افلاطون از تعلیمیات و نفس سریان­یافته در سرتاسر عالمِ صیرورت یک چیز بوده است؛ درست همان­گونه که وی مُثُل را همان اعداد می­پنداشته است. پس چنانکه در یکی پنداشتن مُثُل و اعداد هیچ­گونه استبعادی به ذهن صاحب­نظران نرسیده است، این جا نیز طرح چنین استبعادی منطقی به نظر نمی­رسد؛ زیرا هر دو در راستای اندیشه­ای واحد و مبتنی بر نفوذ آموزه­های فیثاغوری در تفکر افلاطون است. به ویژه اگر در نظر داشته باشیم که حیثیت بهره­مندی، که گاه از آن با نام نظم و تناسب­های ریاضی و گاهی دیگر با نام نفس یاد می­شود، نمی­تواند دو حیثیت باشد؛ زیراکه در آن صورت با هدف او که تبیین «وحدت در کثرت» در چارچوب نظریة بهره­مندی است، ناسازگار شود. در ضمن مباحث نیز خواهیم دانست که تعلیمیات، اموری جدا از عالم محسوسات و از عالم مُثُل نیستند. روش کار عمدتاً بر مبنای استفاده از تعالیم مشهور افلاطون، از جمله نظریة اعداد مثالی، نظریة بهره­مندی، جایگاه نفس در نظام هستی، موقعیت امور میانه یا تعلیمیات در نظام هستی و وحدت­گرایی افلاطون بوده است. در عین حال از عبارات افلاطون و برخی مفسران قدیم و جدید برجسته نیز در تأیید مطلب استفاده شده است.