کاربرد دیدگاه دای در بررسی فرایند سیاستگذاری طرحهای کلان ملی علم و فناوری

Abstract

توسعه علم و فناوری یکی از پیشران‌های اصلی توسعه همه‌جانبه و پایدار کشورها است که بر پایه‌ فعالیت‌های هدفمند تحقیق و توسعه شکل می‌گیرد. تغییر در رویکردهای معطوف به اهداف و نحوه انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه و توجه همزمان به عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان علم و فناوری در راستای رفع نیازهای جامعه، لزوم برنامه‌ریزی جامع و فراگیر را در این حوزه ضروری می‌کند. طبق تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی طرح علمی کلان طرحی است که از نظر اهمیت، حیطه کار و پیچیدگی در حدی است که یک تلاش‌ مشارکتی غیرمتعارف بزرگ را می‌طلبد و همچنین نیازمند تجهیزات، تسهیلات، نیروی انسانی و لجستیک ویژه‌ای برای انجام هستند. در سال‌های اخیر مسئولان حوزه علم و فناوری کشور با درک نقش بی‌بدیل توسعه علم و فناوری در تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور، بر لزوم افزایش فعالیت‌های تحقیق و توسعه و به دنبال آن برافزایش هزینه‌های مربوطه تأکید کرده‌اند. مبحث طرح‌های کلان ملی برای اولین بار در سال 1376 در دفتر پژوهشی معاونت برنامه‌ریزی راهبردی ریاست جمهوری با فراخوانی طرح‌های کلان ملی مطرح شد، از آن زمان تاکنون شیوه تصویب طرح‌های کلان ملی دست‌خوش تغییرات زیادی شده است که از آن جمله می‌توان به شیوه تصویب هشتاد به بیست و شصت به چهل اشاره کرد. روند تصویب طرح‌ها در کشور، دارای روندی مشخص و تأیید شده نیست برای مثال شکل تصویب‌ها در کشور روندی بالا به پایین یا پایین به بالا داشته است، روند تصویب طرح‌ها در کشور در اوایل شروع به‌کار دفتر پژوهشی دارای روندی رو به بالا و در سال‌های اخیر به طور کلی روندی رو به پایین داشته است. در این تحقیق تلاش می‌گردد تا معیارهای اصلی مرتبط با تعریف و تصویب پروژه‌های ملی در حوزه علم و فناوری، مورد بررسی قرارگرفته و پیشنهادی جامع برای اجرا در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به ‌عنوان بالاترین مرجع فعال در حوزه علم و فناوری کشور ارائه شود.